Hoben y mucha ta futuro di cualkier sociedad. Esey ta un berdad natural cu ta papia pa su mes. En principio esunnan di mas edad ta e promenan pa bandona e mundo aki, aunke naturalesa y accidente ta percura pa excepcion semper desagradabel. No tin nada mas duro den e bida aki pa mayor(nan) mester experimenta morto di un yiu. E importancia pa laga un mundo ordena atras pa e proximo generacion ta tuma un luga importante den tur debate o discusion, cu tin di haci cu nos maneho colectivo di e planeta aki, y kico nos ta lagando atras pa nos yiu, nieto y demas generacionnan despues di nos.

Hopi biaha, scuchando o presenciando e tipo di debate y expresion aki, nos lo por sinti un sensacion di impotencia, como individuo, pa haci algo pa mehora cosnan cu nos ta den peligro di laga atras pa e proximo generacionnan, y cu en absoluto no ta na nan beneficio. Rapidamente tema manera e maneho di medio ambiente, cu e efectonan cu mal maneho industrial y uzo exagera di materia prima ta causa, ta bin dilanti den prome fila. Tambe e uzo exagera di cierto material innecesario cu tin un efecto devastador riba flora y fauna di nos planeta. Un cantidad impresionante di estudio ta mustra con importante ta pa nos limita, o si por, hasta elimina e uzo di cierto tipo di material manera plastic, pa para contaminacion tanto riba tera como den lama. Ta hopi importante pa mas tanto hende en berdad sigui e señalnan preocupante aki di peligronan grandi, di cos cu nos ta haci robes awe, cu tin impacto grandi riba e mundo cu nos lo laga atras, y sigur pa mayoria e generacion ‘saliente’ entre nos.

Sin embargo, si e obhetivo ta pa laga un mundo atras cu lo no ta optimal, p’esey humanidad tin demasiado tempo ta perhudicando bida riba e planeta aki, pero en todo caso lo miho posibel, ta ken mester actua? E hoben y muchanan no ta den e ‘driver’s seat’ ainda… Simplemente bisa, esunnan den edad di adulto lo mester haci esaki. Y ken esakinan ta? E personanan riba 20, 30, te ki edad? 60, 65 aña? Nos tin en berdad un edad di pension, cu ta bayendo di 60 pa 65 gradualmente, pero kico pensa di e grupo di mas edad ainda? Kico nan ta haci? Kico nan por haci?

Nos por ripara, principalmente den combersacion personal, cu nos hendenan ta hopi orienta riba yega na edad di pension, pa den forma di bisa, ‘laga tur cos bay’. Hopi biaha esunnan cu ta na edad di pension caba, y cu ta activo trahando sea profesional o como boluntario, ta haya e pregunta: “Y con e dushi bida di pensionado ta?” Ora e persona contesta cu e ta trahando, y cu gana, e ta haya como reaccion un mirada cu ta un mescla di sorpresa y no comprension. “Pakico busca problema pa bo mes si bo por ta nan bo cas sosegando,” ta parce e pregunta cu hopi biaha no ta sali cu tanto palabra. Segun hopi ciudadano, problema den comunidad ta pa esunnan cu ta den e ‘driver’s seat’ actualmente, principalmente e grupo mas poderoso di entre 30 pa 65 aña, na cual tambe mayoria di nos politico y mandatarionan ta pertenece. Nan bay wak kico nan ta haci…

Cu tur respet, por tin bon motibo pa no comparti e opinion ey. Pa cuminsa, e ciudadano di edad mayor no ta stop di ta ciudadano ora e bay cu pension. E ta ciudadano te dia e bandona e mundo aki, pero ta su escogencia personal si e ta yuda defende su interes, y e interes di comunidad en general despues cu e no ta activo mas den trabao. Y pakico ta asina importante conta cu nan aporte? Den e situacion actual, nos ta core e riesgo di laga hopi experiencia di nos hendenan mas experimenta bay perdi. Anto nos ta papia continuamente di un sociedad cu a desvia, cu no ta riba e bon caminda, unda tin tanto cos di haci pa duna guia na nos hubentud, cu nos no ta capaz pa cubri. Si ta berdad cu nos no por afford pa laga henter un generacion ta lantando sin suficiente guia, kico nos ta bay haci? Y e argumento hopi scucha cu ‘ta e mayornan mester tuma nan responsabilidad’ no ta yuda haci e problema mas chikito. Sin cu ta culpa di nos niun, nos a termina teniendo un sociedad unda mayornan tin un problema severo di tempo pa atende nan yiunan. Ta bon pa menciona cu den nos comunidad tin hopi welo y wela a ‘step up to the plate’ caba y ta hunga un rol importante den educacion di nan nietonan.

Sin embargo, nos mester mas. Desde temponan antiguo comunidadnan humano den diferente cultura tabata reconoce e importancia di recoge e experiencia y autoridad di e grandinan. Den e era moderno nos no mester copia nada di esey sin mas. Pero pakico bay na e otro extremo y laga e grupo aki hiba un bida scondi, sin un ‘say’ real? Nos no ta boga pa un ‘Bejaardenpartij’ sin mas, pero nos hendenan di mayor edad mester por haci mas.