FTA Hubert Dirksz

Hubert Dirksz, presidente di Federacion di Trahadornan Arubano (FTA) ta sinti cu na e momento aki tur atencion ta riba e situacion di salud publico, mientras cu e problemanan riba tereno economico ta requeri nos atencion urgentemente.

No solamente pa atende e situacion di crisis pa e miles di persona cu a keda sin trabao y entrada, sino tambe pa cuminsa diseña un ruta pa sali for di e crisis actual. Pa esey ta necesario pa sector publico y priva bin hunto y acorda varios aspecto.

Den un entrevista via WhatsApp cu nos redaccion, Dirksz a duna un resumen di e situacion general na Aruba, unda nos a puntra tambe kico ta e consecuencia pa FTA mes. Dirksz: “Nos membrecia ta mayoriatariamente den sector horeca y gran parti a keda afecta pa e situacion di emergencia aki. Pa nos e tin como consecuencia cu nos no por mantene e contribucion na e nivel normal; nos ta pensando na baha esaki na 50% por lo menos pa resto di e aña aki.” Nos lo mester bin tambe cu ahustacion pa loke ta nos propio payroll. Nos tin algun reserva cu normalmente ta destina na apoyo na trahador den accion (fondo di huelga), pero si ta necesario mester usa esaki awor.”

Pa loke ta e situacion den sector hotelero, e no ta duna un imagen uniforme. “Esnan cu a perde trabao inmediatamente den horeca ta esnan cu tabata traha pa contratista y uitzendbureau. Esey por ta facilmente 20% di e forsa laboral total cu tabata trahando na momento cu e crisis a cuminsa. Esaki por ta alrededor di 1.500 persona caba. Entre e hotelnan grandi mes tin diferente opcion cu a scoge, unda cu tin algun cu a mantene ainda gran parti di nan payroll, aunke si cu e perspectiva di reduci salario. Otronan a manda empleado cas cu vakantie. Tambe a deshaci di servicio externo di seguridad y limpiesa, y a opta pa laga personal propio atende esey.” Di otro banda, Dirksz ta kere cu e hotelnan lo tin e capacidad pa wanta basta tempo, tambe pasobra ta interes di e cadenanan pa no perde nan inversion na Aruba, cu den mayoria di caso ta propiedad hopi lucrativo, cu grado di ocupacion halto.

E situacion actual en general ta alarmante. Tin entre esnan cu a perde trabao varios grupo. Dirksz: “Bo tin pa cuminsa e grupo di Arubiano, mas bien esnan cu nacionalidad Hulandes, cu banda di e apoyo for di e proyecto FASE, y sigur si e situacion aki bay dura mas tempo, tin derecho riba bijstand. Con ta bay acopla esaki cu otro, mi no tin idea ainda.” Tambe tin e grupo di hende desemplea cu no tin nacionalidad Hulandes y por lo tanto, si nan a perde trabao, nan no tin un base mas pa un permiso di estadia. Loke normalmente mester sucede ta cu nan mester bay nan pais back, pero te unda esey ta posible actualmente? Dirksz: “Mester tuma na cuenta cu tin un grupo grandi aki den un situacion penoso. Hende na Aruba en general no tin tanto reserva, ta biba di salario pa salario. Si e hendenan aki mester repatria, ta na gobierno pa actua den esaki. Pero tanten nan no sali, lo mester tuma medida pa evita problema di orden publico, cu un cantidad di hende cu no tin di come. Riba esey nos tin ainda e grupo cu ta indocumenta, cu di mes mester sali.”

Kico pa haci pa futuro?

Nos a discuti cu Hubert Dirksz tambe e opcionnan cu lo mester desaroya pa determina con nos ta bay move, unavez tin un posibilidad pa horeca bin riba pia atrobe. Dirksz: “Ta mas cu logico cu esaki no ta bay sucede den e proximo lunanan, pero ta depende di varios factor, entre otro si nos por habri nos pais atrobe, pero importante ta tambe pa Merca p.e. habri e posiblidad pa biaha pa su ciudadanonan. Sin embargo, ta necesario cu na Aruba nos cuminsa pensa con e situacion ta bay ta den horeca, ki standardnan di higiene y prevencion nos ta aplica, pa nos por bisa e turista cu Aruba ta un lugar sigur pa keda. Pa esey nos mester yega na acuerdo, digamos un tipo di ‘Post-Coronastandard’ cu cual e hotelnan por ser certifica. Importante ta tambe cu manera den otro pais, e cos aki mester bay den stap, segun cu tin posibilidad”

Den e contexto aki nos a toca e tema di e ‘Arbowet’ den cual lo por stipula reglanan mas aleu di condicion na pia di trabao. Dirksz: “Pero nos no tin e ley ainda, y ni cu nos tabatin esaki den implementacion caba, con grandi e poder di ehecucion di gobierno (Labor) ta? Ta necesario pa yega na un acuerdo amplio encuanto esaki cu sector priva, pa nos por indica unda Aruba ta para y unda nos ta bay. Nos mester por presenta un producto Aruba cu ta deal optimalmente cu requisito di salud publico.”

Pa loke ta e accionnan cu mester tuma lugar inmediatamente, Dirksz ta mustra riba e papel cu gobierno mester hunga: “ Nos ta mira un enfoque casi exclusivo riba e crisis di coronavirus, y poco riba loke mester haci pa minimalisa efecto economico. Ta mas cu logico cu gobierno mester corta su gastonan, incluyendo e beneficionan di su empleadonan. Pero te na e momento aki no ta tende nada di esey.” Pero tin mas cos cu por haci, manera cosnan cu mester drecha en todo caso. Dirksz ta indica: “Bo a mira e caminda dilanti e hotelnan? Na werki! Awor cu casi no ta pasa un auto eybanda, no ta momento pa cuminsa drecha e cosnan aki? Coronavirus t’ey y pa basta tempo; mester deal cu esey. Pero loke mester pasa despues tambe mester nos atencion.”