Faltando algun dia apenas pa corte duna sentencia den caso Avestruz, cu un actual parlamentario di e partido democrata cristian como cabez di un – segun Ministerio Publico – organizacion criminal, finalmente ta parce cu e bom a rementa den e partido menciona. E declaracion publico di un otro parlamentario di e partido antayera, a expone e problema interno den tur su hancho y largo.

E debate interno ta tocante e posicion cu e partido lo mester a tuma encuanto e diferente casonan di corupcion den su seno, cu ta na punto di pone un segundo ex-ministro di e partido den prison. E mensahe di e parlamentario ta cla y raspa: si e lidernan di partido no ta capaz di reconoce loke a tuma lugar na corupcion dentro di e partido, no por tin confianza di e electorado den e partido tampoco. Si no tin un pronunciamento explicito na fabor di integridad, e partido lo no tin e autoridad moral tampoco pa hende tin confianza den nan.

Palabranan hopi fuerte di parti di un di miembronan mas prominente y hoben den e partido, cu por yega na un ruptura di confianza cu e grupo di lider di mas edad, cu tin rienda di partido den nan man. No cu el a bisa esey cu tanto palabra, pero nos no ta anticipa cu di parti di e otro lidernan lo sigui awor un ‘mea culpa’ pa pasa despues pa cuminza construi di berdad un ambiente nobo y refrescante di integridad den e organizacion. Mas bien su accion lo hiba na su expulsion di e partido, sigur ora cu diabierna venidero lo tin e sentencia den e caso di corupcion cu tereno propiedad di pueblo, un di e negoshinan mas grandi dentro di e aparato publico pa hopi aña caba.

E asunto di integridad tin mas obstaculo interno, pasobra ainda varios persona ta puntra con a para cu e caso di placa di campaña (US$ 50.000) cu fundacion politico di e lider democrata cristian a ricibi di parti di e Venezolano corupto Roberto Rincon, actualmente cera na Merca como un di e integrantenan mas importante den un scandal di corupcion cu a costa empresa nacional Venezolano Pdvsa varios mil miyon dollar. Parti di su inversionnan e tabata desea di haci na Aruba aparentemente, pa cual el a pidi e ministro di e tempo ey, actualmente e acusado principal, tereno pa construi sin mester a cana e caminda normal. Un di e casonan cu a atrae atencion promer cu e caso Avestruz a cuminza.

Pero, si acaso e partido aki pronuncia su mes na fabor di integridad y contra corupcion, nos lo ta cla? Nos ta tende palabra y accion pro integridad di e otro partidonan? Palabra si; regularmente ta referi na e partido democrata cristian como ‘un universidad di corupcion’ y nos lo no perde tempo pa contradeci e expresion. Sin embargo, cuanto realmente nos a mira na cambio drastico den maneho di e departamentonan mas vulnerable pa corupcion? Cuanto medida a anuncia pa restablece algo cu pa hopi aña no ta existi mas den mayoria di departamento, cu ta e control interno cu mester tin? Bo por organiza un Bureau Integriteit unda empleado publico por haci denuncia, pero bo no mester depende di esey so; mester tin e procesonan di control interno cu gobernacion corupto y/o ignorante a destrui durante mas di trinta aña. Si no, ta imposible pa nos sa si algo a drecha, por ehemplo den emision di tereno erfpacht pa comercio. Ta existi te awe e practica di e ‘maatschappelijke bijdrage’ unda pa varios aña caba miyones ta bay na fundacion y asociacionnan, sin cu tin un control parlamentario riba e fluho di placa aki? Y ademas, manera nos a yega di publica caba, e manera no fiha den ley di exigi placa di comercio, cu ta bay pa e beneficiario cu e ministro ta scoge, ta un delito segun nos Codigo Penal. E ta en efecto un tipo di ‘extorsion’ cubri cu un saus di legalidad falso. Ki dia lo investiga e fluho di capital no controla aki? Pakico nos no por cuminza cu ‘follow the money’ pa mira unda e miyones ey a bay?

Y tin mas asunto. Que hubo di e cambio di Constitucion pa haci cu automaticamente un ministro o parlamentario ta keda suspendi den nan funcion, pareu cu tin un caso di encarcelacion preventivo? Nos ta keda lidia cu mitar medida envez di tuma e paso drastico di incorpora esaki den Constitucion? Si e legendario neishi di corupcion Sint Maarten tin esey, pakico anos no? Esaki ta requeri consenso amplio den parlamento, mas cu pa otro ley. Nos lo mira e cooperacion aki, si (casi) tur hende ta pro integridad?

Diabierna venidero, con cu e sentencia ta bay ta, e opinion publico encuanto e ex-ministro y otro acusadonan lo inunda publicidad. Lo tin opinion pro y contra, segun posicion politico individual. Nos lo no ta enfoca riba e opinionnan ey so. Nos lo keda fiha riba kico ta haci cu integridad y transparencia na tur nivel. Ta di aprecia cu e parlamentario menciona a tuma e curashi pa inicia e bataya den su partido. Por ta cu e ta keda sin partido, y nada lo cambia. Y por ta cu en general tampoco nada lo cambia, pasobra e actual coalicion ta haya cu nan ‘ta haci hopi caba’. Pero esey ta parti di e roadshow, mientras nos no ta mira e cambionan mas profundo necesario pa prevencion.