Algun parlamentario a propone cambio den nos ley cu ta regula eleccion, pa haci posible cu den eleccion futuro ta drenta parlamento e candidatonan cu haya mas voto. No ta sigui e secuencia mas cu e lista di candidato ta duna. E propuesta aki ta den e fase di duna ocasion pa pregunta di e demas parlamentarionan. Segun esnan cu a tuma e iniciativa, di e manera aki ta evita – mas tanto posible – cu candidato cu poco voto, y cu por lo tanto segun e iniciadornan ta di menos representacion popular, por drenta parlamento.

Otronan,cu hopi mas voto actualmente ta core e riesgo di keda for di parlamento. Esaki nan ta considera un sistema mas husto, y mas di acuerdo cu principionan democratico. Ta keda si e sistema di ‘voorkeurstemmen’ cu cual esnan cu a yega na e minimo requeri pa esey, ta pasa pa parlamento automaticamente, independiente di nan posicion riba lista di nan partido.

Tur esaki, mira for di e punto di vista di representacion democratico, ta parce completamente hustifica. Ta parce, pasobra e sistema proponi aki ta crea otro problema cu no ta existi den e sistema actual. Ta actualmente prerogativo di un partido politico pa dicidi pa nan mes con nan kier ta organisa, un elemento cu no mester subestima. Mientras nos por tin e impresion cu e lucha pa ‘number halto’ riba lista di partido ta e asunto primordial y cu e lucha ey ta un circo absurdo cada cuatro aña, tin otro cos pa considera aki. Esey ta e partido politico como organisacion cu ta trata – di forma legitimo – eherce influencia y poder. Pa logra esaki ta necesario pa pone candidato riba lista cu ta atractivo pa e pueblo votador, sino no lo tin nada pa logra. Sin embargo, cada partido ta bay eleccion pa trata di drenta parlamento… y gobierno.

Tanten como partido bo no logra yega na goberna, tin un parti di bo obhetivo cu cual bo no a cumpli. Y den esaki tin mas asunto pa considera cu e mero cantidad di voto. Ta trata aki pa trece hende den esfera di influencia cu mester t’ey pa por ehecuta cierto obhetivo den gobernacion cu e partido tin. Esey por conduci na e situacion unda ta pone hende riba lista cu ta clave pa posterior ehecucion di programa, pa nan experticio specifico. Awor, si tur partido ta obliga pa traha un lista preliminar, pa despues bay ripara cu otro hende, cu tabata mas popular na urna, pero no tin e experticio ey, a logra drenta parlamento, bo a stroba bo propio planificacion. Caso dado, por ta asina cu e persona considera ideal pa partido ta haya 25 voto menos cu esun cu ta djis un tiki mas popular, y no ta bay parlamento. Esey ta loke un partido politico ta desea? Nos sa cu nos organisacionnan politico no tin gran reputacion riba tereno di planificacion, pero nan ta dispuesto pa sacrifica e instrumento den e actual sistema, unda nan por posiciona e hendenan di nan preferencia, salvo esnan cu ‘voorkeurstemmen’?

Aparte di e consideracion di strategia y planificacion aki, tin e realidad grandi cu mas tanto e ‘top dogs’ di un partido cu logra haya gobernacion, ta sali di parlamento pa bay gobierno, lagando semper e ‘segunda tanda’ den parlamento. Kico bo ta desea como partido, cu bo no tin ningun idea ta ken ta bay keda den parlamento, o bo kier tin un manera pa percura pa bo sa cu sikiera bo tin hende cu cierto capacidad comproba pa dirigi bo fraccion? Si un partido ta di opinion cu no ta importa ken ta den parlamento pasobra di tur manera nan no tin nada di bisa, ta e ministronan di e partido ta ‘call the shots’, manera ta parce di ta e caso actualmente pa mayoria di partido, anto e ora ey nan por apoya e propuesta nobo aki, unda composicion den nanfraccion ya no ta den nan propio man mas. Nos por yega na e conclusion cu ta e propio partidonan mester dicidi ta kico nan ta desea. Ta keda un hecho si, cu si ta desea di tin mas ‘power’ den parlamento, e actual sistema tambe ta brinda e posibilidad ey. Simplemente, dia algun ‘peso pisa’ di un partido dicidi cu nan no ta bira ministro, pero ta controla gobierno for di parlamento, anto nan tin tur libertad pa haci esey. Nos tin un bon ehemplo den Betico Croes, cu tabata dirigi henter Bestuurscollege sinta nan dilanti como ‘asesor general’.Tin varios forma di eherce poder y influencia politico, y ningun cambio den e sistema electoral ta kita e afan pa cuida nan propio interes.

Tin un otro aspecto di poder y control interno cu ta importante. Kico ta pasa ora cu un persona menos desea ta logra, cu hopi financiamento desconoci, haya hopi voto y drenta parlamento, mientras e partido no tin control riba e persona ey? No ta bay pa e pregunta si esey ta bon o malo, sino kico e partido ta desea den e situacion ey? Reparticion di poder interno tambe ta importante, aunke nos no lo haya politico admiti esey asina facil. Ta e partidonan politico mes mester evalua si e propuesta aki realmente ta sirbi nan propio causa.