Educacion na Aruba no ta un continuacion y transicion automatico. Y esey ta un di e problemanan cu ta pone cu no por yega na un nivel di enseñansa desea. Esaki ta e impresion di dirigentenan di Instituto Pedagogico Arubano, den un combersacion amplio cu Bon Dia Aruba.

“Tempo cu nos a traha riba documento nucleo pa IPA, a ripara cu tin un desconexion entre enseñansa preparatorio pa scol basico y di scol basico pa scol secundario. Y mi ta haya lamentable pa bisa, pero e ta resultado tambe di tin un tipo di falta di reconocimento di e balor di otro colega, “ Director di Estudio Inicial Berthson Boekhoudt a bisa. Un docente di enseñansa avansa no ta mira e trabou di un docente di scol basico como mes importante cu esun di dje, y mescos ta bay pa e docente di enseñansa primario (kleuter). Cada uno ta kere cu e tin mas peso cu otro.

No ta berdad cu un maestro tin mas balor cu otro, Boekhoudt hunto cu Director Profesionalisacion di IPA drs. Marisol Croes y Director General drs. Marilyn Richardson a enfatisa. Pero e sistema di pago, di salario pa docentenan ta fortifica e pensamento ey. Esey ta pone cu no tin bon comunicacion entre e partidonan. “Idealmente mester tin un liña di comunicacion y continuacion pa hunto determina cua ta e minimo di conocemento cu mester a brinda e mucha, for di kleuter te fin di scol avansa, pa asina percura cu e conexionnan cana bon y no tin ‘buraco’ den locual alumnonan mester sa,” tanto Richardson como Croes a bisa. Boekhoudt ta sigui: “Un grupo ta bisa cu nan ta di pensamento cu un mucha mester drenta e siguiente fase di nan educacion escolar cu un x-nivel di conocemento.”

Maximo esfuerso pa e logro minimo

Ora tabata papia di e Obhetivonan Nucleo di enseñansa, e idea tabata, irrespecto cua metodo un sistema escolar ta usa, cu tur mester cumpli cu un minimo pa e mucha por transferi pa e siguiente nivel. Asina ey lo mester a yega na henter un liña, unda ta stimula e comunicacion entre e diferente organisacionnan educativo.

Croes a agrega cu e respet pa e trabou di otro ta esencial, pasobra hunto ta trahando riba e siguiente generacion di trahadonan di Aruba. “E ta un trabou ‘desagradecido’ pasobra si bay den campo, cu ta mi trabou, ta topa cu hopi docente, maestro cu ta yuda alumnonan, cu ta duna nan bijles di nan mes, sin cu nan ta cobra pa e esfuerso adicional. Pasobra nan ta mira cu mester duna e mucha remediacion. Eseynan ta puntonan cu hopi hende no ta wak, te ora cu ta sinta cu e docentenan aki, cu ta hinca tur esfuerso pa e muchanan toch por haya e conocemento minimo pa nan por cambia di klas.”

Ta tolera conocemento minimo

Pero eynan ta mira cu tin algo perverso den nos sistema, Marisol Croes ta comenta. “Nos ta permiti y ta tolera cu alumnonan ta cambia di klas cu e minimo di loke e mester domina y cu e ayudo adicional.” Den bon Papiamento ta bisa, ‘di baina.’

Mescos ta conta pa studiantenan di IPA, cu ta gradua cu e minimo, y mesora mester drenta

e programa di recapacitacion. No tur ora por duna nan tur conocemento mesora pa nan ta un maestro completamente ekipa. Consecuentemente un persona cu gradua ‘di baina’ for di IPA no ta completamente para fuerte den su sapato pa para dilanti klas. Pa realmente por duna les manera mester, e maestro mester tin mas habilidad y conocemento. Ehempel ta Finlandia, Estonia y Singapore.

“Pa bira maestro na Finlandia, bo mester di un grado di Masters. Cu un Bachelor’s bo no ta drenta. Pero e docente ta haya bon salario tambe.. Locual e paisnan a determina como maneho ta cu, ta mira ta si e maestro aki, berdad por maneha un klas di 30 mucha,’ drs. Croes a splica. “Nan mester ta hendenan cu por tuma tempo pa 10 mucha den e klas cu mester traha di un manera, y e grupo di 5 excepcional cu nan por riba nan mes, y dedica mas tempo pa muchanan cu tin problema cu siñamento of tin problema social, cu ta bay haya mas guia y tempo. Pero un hende na nivel hopi mas eleva riba su materia por haci esaki. Pasobra mester por adapta na tur tipo di caso y necesidad.”

Enseñansa di Proyecto ta bon, pero ta rekeri hopi

Educacion basa riba proyecto ta cuadra cu e exigencianan moderno di enseñansa, y ta permiti muchanan siña basa riba temanan cu nan ta haya interesante. Esey ta yuda den motivacion, pero PDL, Project Development Learning of Project Onderwijs, ta rekeri un maestro cu ta sumamente fuerte para riba su materia, cu e por scucha con e combersacion entre e grupo di alumno excepcional ta tumando luga, unda e por interveni na tempo pa duna guia y ta duna un splicacion chikito. Y despues mesora e mester pasa pa e grupo di alumno cu mester di mas atencion. “Esey ta tuma un grado di conocemento asina halto.” Marisol Croes a splica cu e mes ta duna les di estadistica na e studiantenan di prome aña di IPA y tambe na e Academic Foundation Year na Universidad. Pero aunke cu e por estadistica, e no ta un materia cu e ta domina asina bon. P’esey, un colega di matematica ta sigui cu e lesnan asina cu e studiante avansa. “Bo no por bay duna les na un nivel asina halto, si bo mes no ta domina e materia na un nivel extremadamente halto. Esey ta e problema di Aruba. Door di su escala chikito, no tin suficiente profesional di nivel halto pa duna e lesnan pa hisa e nivel.”

Idioma Hulandes

Tabatin y tin hopi discusion si e lo ta miho pa Aruba cambia di idioma di instruccion, y cu mester hala di Hulandes pa Papiamento. “Hulanda mes tin problema cu Hulandes,” Croes a sigui bisa. “Te hasta na Hulanda, un scol superior ta test e nivel di dominio di Hulandes cerca e propio Hulandesnan prome cu acepta nan. Y esunnan cu keda tuma na e scol, hopi mester bay den remediacion, pasobra nan cu a nace na Hulanda, a logra nan HAVO of VWO na Hulanda, ni nan ta domina Hulandes. E ta un idioma complica.”

Idioma no ta unico factor cu ta stroba enseñansa

E dirigentenan di IPA a bisa cu Minister di Enseñansa sa di e complicacion aki y hopi biaha ta busca pa haya e problema den idioma. E ta bon pa wak idioma como un factor importante. Pero esey no ta kita di e otro factornan cu tampoco ta na ordo, manera e maestronan cu no ta completamente capacita pa por duna les na e nivel cu realmente mester, esta esnan cu a caba di baina a caba nan estudio. Mas ainda, tin scolnan cu no ta completamente na ordo y no tin e materialnan cu mester. Otronan tin edificionan cu no ta apto pa hendenan por traha aden den forma agradabel y cu ta anima un alumno. Tin factor di historia y trauma personal.

“Si un mucha ta yega scol cu trauma, di un cas unda mayornan constantemente ta bringa cu otro, te cu polis mester bin regularmente pa problema domestico, ta con e mucha ey ta funciona e siman siguiente den klas? Problemanan mental, fisico unda tin capacidad disminui, cu un maestro cu no tin e capacidad maximo cu mester tin pa anda cu e retonan aki, no por bay haci e diferenciacion den klas manera ta rekeri. Nos conoce Enseñansa Special, pero nos no conoce un sistema di Situacionnan Special den Klas,” Croes, cu ta traha cu docentenan ta splica. “E docentenan ta haci nan maximo esfuerso, pero nan ta inunda cu situacion cu nan no por domina. Nan condicionnan laboral no ta ordo, nan oranan no ta hancra den ley, pa nan keda recapacita y re certifica. Y tin docente cu ta pensa cu pasobra nan a caba IPA of un Universidad na Hulanda, nan ta cla. Esey no ta berdad, esey no ta existi den enseñansa. Tin un Direccion di Enseñansa cu no tin e capacidad tur ora pa skirbi maneho y e leynan cu mester.”

Y situacion aki ta haci e trabou di IPA pa bin cu programanan nobo mas dificil. Cuminza un programa nobo, semper ta rekeri sosten legal, pasobra ora cu ta crea maestronan nobo, ta sali di afo cu nan ta haya cupo di trabou, cu tin placa reserva pa paga e funcionario nobo . “Pero e realidad ta cu nos no tin e sistematica aki na su luga,” ta e mensahe di IPA.