Henter e sistema di enseñansa mester di remediacion. Director General di IPA drs. Marilyn Richardson, hunto cu Director di Initieel Onderwijs Berthson Boekhoudt , MSc. y Director Profesional isering drs. Marisol Croes ta consciente cu e retonan den enseñansa ta riba tur nivel, y como tal, tur actor den e area di enseñansa, for di docente te na directiva di scol, di Inspeccion ten a Minister, mester traha riba e retonan. “Si e problema ta integral, anto mester solucion integral,” Richardson y Croes a enfatisa.

E ta nifica cu mester di directivanan di scol cu ta bay enfoca riba problemanan un te cinco, por ehempel y dedica tempo pa soluciona nan den e siguiente 10 añanan,” drs.Croes a enfatisa. “Aunke cu por bin algo cu ta mas ‘sexy’ na caminda.” Den su concepto, Aruba mester percura cu tin un fundeshi di enseñansa stabil pa por bay den un desaroyo moderno y innovativo. “E ta cuminsa na e base.”

Enseñansa sin enfoke

Problema di enseñansa na Aruba ta cu aunke cu tur hende ta mira e necesidad pa trece mehoracion, no tur hende ta traha cu e nanishi den e mesun direccion. Ehempel ta cuanto proyecto a inicia. Ta cuminsa cu algo, pero no ta caba cu e proceso pasobra ta bay mesora na otro ‘shining object,” Richardson a splica.

“Locual nos mester ta enfoke y disciplina na nivel di liderazgo. Un Minister cu ta tuma su campo (docentenan) na serio, pasobra esnan cu ta traha den e campo di enseñansa sa di e problemanan. Mester di un Direccion di Enseñansa cu ta bon ekipa cu por yuda den e aspectonan di maneho.

Mester cambia e ley cu ta hopi anticua, cu no ta traha pa yuda enseñansa, un sistema di evaluacion di funcionamento diferente, sistema di gratificacion (salario) diferente cu mester tabatin caba, pero ta ora pa haci’e den un solo tiro,” Croes a continua. “Mester di un Gobierno cu ta pone ‘money where your mouth is.

E ehecutivonan di IPA ta di opinion cu si Aruba ta genera su entrada di turismo, un parti substancial mester bay pa enseñansa, pasobra turismo ta delicado y ta depende di hende. Ademas mester innova pa asina yega na mas sector economico den caso cu turismo no sigui genera mas fondo.

Pero e no ta algo cu ta bay trece fruto den cuater aña y hopi politico ta wak unicamente cada cuater aña, cu ta haci cu enseñansa ta keda un banda,” Berthson Boekhoud ta bisa. “Pasobra cierto cambionan cu mester awor ta bay duna fruto te despues di un generacion.

Pues si kier specialisa den turismo, lo mester amplia e posibilidad pa duna mas idioma na scol, sigur na EPB y EPI cu ta esunnan cu ta bay traha na hotel.”

Enseñansa no mester ta un trabou politico

Su colega Croes ta comparti e opinion. “Si no por cumpli mes cu e exigencianan di Plan Nacional cu tin awor, y no ta logra esaki den 2030, kico nos ta haciendo? Pesey ban purba logra e minimo, den e proximo 8 añanan. Y mester di un Gobierno cu no ta mira Asuntonan Social y Enseñansa como un trabou politico sino un maneho necesario. Kisas no ta haya mucho voto despues pasobra ta trabou pa logra cu ta tuma decision. Mi kier wak cu a ta e politico cu ta tuma e curashi pa trece e cambionan. Pero logica ta bisa cu e decisionnan aki mester ta den man di un persona cu ta dirigi un movecion, sin cu e ta mara politicamente.

Marisol Croes a bisa cu durante su encuentro cu Formado, el a expresa e pensamento aki tambe. “Bo no ta suppose di gana voto cu FASE. Si sociedad ta funccionanan nivela bou, nan nivel di Gobierno e no ta diferente. Pues enfoke y disciplina y responsabilisacion di parti di Gobierno ta esencial.

Tur e informacion aki a keda presenta na Formado kende a puntra cuanto tempo mester pa trece un cambio radical, y e contesta di ehecutivonan di IPA ta cu mester enfoca pa un cambio na 2030. “Nos no tin mucho espacio. Nos mester traha den e plan di Enseñansa cu nos tin. Nos mester yega e metanan di e plan ey,” Director General di IPA a comenta.

“E problema di Aruba ta cu hopi biaha ta traha plan, ta pone den lachi y despues ta sak’e, bati e stof afo, y kere pa us’e, sin cu ta tene cuenta cu e desaroyo a sigui.

SAM

Aruba tin su proyecto piloto Scol Arubano Multilingual, SAM, pero apesar cu a caba cu henter e ciclo, poco scol a tuma e programa. Y IPA ta haya esaki lamentabel. “E proyecto Scol Multilingual ta traha, E lamentabel ta cu hopi directiva di scol tin miedo pa tuma e proyecto,” drs. Marisol Croes, Director Profesionalisacion na IPA a bisa Bon Dia Aruba. Nos tin un grupo di muchanan di Scol Multilingual na Colegio San Antonio, y e cos mas leuk cu nos ta tende di nan, no ta cu nan ta esunnan mas sabi di klas, pero cu nan por combersa y discuti cu e docente.

E docente tin un grupo su dilanti cu ta puntra delaster un cos y ta duna hopi idea. Ta un klas hopi interactivo. Y mi ta kere cu esey ta locual educacion mester ta, esta un grupo di hende cu ta cuestiona otro, crea pensamento nobo. No ta e enseñansa mas cu ta djis consumi conocemento. Mi ta sinti cu nos a tuma un bon caminda cu Scol Arubano Multilingual, SAM, pasobra si kier muchanan cu curashi pa papia, mester haya e oportunidad pa expresa nan mes.”

Director General di IPA, Marilyn Richardson a agrega cu kisas un mucha lo bisa algo cu no ta corecto, “pero e ora ta duna oportunidad pa e docente corigi’e. E mucha ta habri e ora pa siña. Y no ta mira discuti como berguensa, cu ta pone hopi mucha cera nan mes.”

Falta di continuacion

A scoge e scolnan specifico pa bira SAM, esta scolnan cu ta dirigi pa hendenan cu tabata dispuesto pa e reto, cu ta inclui e docentenan. Pues, a sortea e scolnan. Pero pa logra e otro scolnan bay den SAM, ta hopi dificil.

E ta cuestion di trek y pusha. Ni cuanto biaha nos pone hendenan di Colegio San Antonio conta con bon y miho nan trabou a bira, ainda mayoria scol basico ta wak SAM cu duda pasobra tabatin asina hopi otro proyecto cu no a haya nan continuacion,’ Croes a sigui.
“Priepeb tabata uno grandi, pero asina mes cu mi no tabata presente, ainda mi ta tende di dje. Locual e scolnan y docentenan ta bisa mi ta pakico nan mester hinca hopi esfuerso den SAM, cu ta nifica hopi recapacitacion, cu mester draai 180 grado y cambia forma di duna les anto kico un Minister nobo sinta y dicidi cu ta bin algo totalmente difertente, por ehempel cu enseñansa mester bira na Ingles. Of cu tur docente mester bay studia na un instituto pa bon na Hulanda. Su colega Berthson Boekhoudt ta de acuerdo. “E grupo di docente semper ta puntra ki garantia tin cu ora cu bin cu innovacion, cu berdad e ta sigui?

Den otro palabra innovacion na Aruba lo no rekeri cos nobo, sino determina obhetivo y sigui cu n’e. Mester ta prepara si pa confronta problema pasobra enseñansa a cay atras pa hopi tempo y lo tin olanan grandi pa crusa aden.

 

Sinembargo no mester laga e olanan grandi aki stroba pa bay pa e meta, Pasobra e boto mester yega su destinacion. Nos no por hunga mas cu enseñansa y innova pa innova. Pasobra esey no ta trece ningun resultado. Mester haya un Minister streng cu su mes, cu enfoke y disciplina y responsabilisacion,” tabata e comentario di drs. Marisol Croes.