Terapista di pareha na DAS Enid de Kort:

“Bo mester ta macho, bo mester ta sigur di bo mes, bo no mag di papia di bo emocionnan si no bo no ta homber. Tur esaki a pone cu hende homber no por bin dilanti si nan tin un problema mes, si no nan ta hari bo.”

E stigma pa hende homber por papia abiertamente di nan problemanan ta un fenomeno cultural pisa cu ta raiz di varios problemanan social na Aruba. Enid de Kort, terapista studia pa traha cu parehanan trahando na Departamento di Asunto Social (DAS) su seccion bida y famia ta haya cu nos comunidad mester ta mas habri pa papia riba e tema di violencia domestico.

Sra. de Kort, trahando den ramo social desde 2001 na e departamento, ta haya cu den su experiencia cu Aruba pero tambe internacionalmente ‘nos no a pone suficiente atencion riba e ser masculino’. Specialmente pa loke ta trata violencia domestico, ‘hopi biaha ta e hende homber ta haya culpa di tur cos’. Den tur e tempo cu e ta trahando cu pareha e tema di hende homber a keda kinipi su curiosidad mirando cu den hopi casonan hende homber tambe sa bira victima di violencia domestico.

Stigma di machismo ta contribui na violencia domestico

Es mas, pa via di e stigma negativo cu tin den comunidad pa un hende masculino por busca ayudo, sra. de Kort a mira cu casi nunca hende homber ta bin dilanti pa busca ayudo, menos pa expresa kico el a sinti y cu e tipo di problemanan aki ta ‘pa via di miedo cu sociedad lo considera nan menos homber si nan pidi ayudo pasobra nan señora a dal nan’.

Internacionalmente awo ta birando mas consciente di esaki, sra. de Kort ta conta nos, mirando cu el a bay un conferencia di violencia domestico internacional na Canada unda tabatin varios tayer enfocando riba hende homber. “Na Canada nan ta bisa y ami ta di acuerdo cu hende homber ta neglisha”, sra. de Kort a expresa. Particularmente riba e aspecto di desaroyo emocional, cual hende femenino ta haya chens pa desaroya ampliamente y ta desaroya esaki mas tempran.

Ademas, sra. de Kort ta remarca cu den e conferencia aki el a bin ta topa cu diferente ideanan cu e mes por a mira den su practica, esta cu pa e problema di violencia domestico riba hende muhe mes, ta tira culpa riba e hende homber. Mientrastanto no ta reconoce cu hopi biaha e ser masculino a pasa den trauma familiar sea pa falta di un tata of pa via di otro factor, cu ta bira un problema cu nan nunca ta trata. “Hopi hende homber ta lanta cu trauma y esaki nos como sociedad no ta reconoce.”

E punto central segun sra. de Kort ta cu den sociedad a crea un cierto imagen di hende homber, cual ta trece cu ne cierto expectativa di nan tambe.

Bo mester ta macho, bo mester ta sigur di bo mes, bo no mag di papia di bo emocionnan si no bo no ta homber. Tur esaki a pone cu hende homber no por bin dilanti si nan tin un problema mes, si no nan ta hari bo. Figura bo cu bo bay polis y bo bisa cu bo señora a abusa bo. Hopi biaha ta harimento lo tin. Por ta nan lo bisa bo cu ki mishi abo, un macho, cu un señora cu ta abusa bo? E harimento lo ta pio si bo señora ta mas chikito cu bo.”

Kico nos como sociedad tin como expectativa di hende homber?’

Aunke sociedad ta pone presion riba hende homber pa no expresa nan emocionnan, sra. de Kort den su experiencia a yega di pasa den hopi emocion cu hende homber. Pa enfatisa esaki el a señala na un caha di Kleenex bisando ‘esaki ta mi herment mas importante, pasobra aki den nan por yora y saca nan emocionnan’.

E aspecto di no lidia cu emocionnan dera cual sra. de Kort ta mira den tanto hende homber como hende muhe, ta pone sra. de Kort pensa riba e echo cu ‘asina hopi hende ta self medicate’. E ta puntra su mes, ‘dicon tin asina hopi hende cu ta uza droga y ta bebe alcohol na Aruba? Pasobra nan no por anda cu nan emocionnan na un otro manera cu no ta droga y bebe’.

Esaki ta relaciona cu cultura tambe, pasobra segun sra. de Kort, ‘hende homber generalmente no ta bay cerca nan amigonan pa lidia cu dolor emocional. Aunke tin excepcion, hopi biaha hende homber ta considera amigonan como hende pa solamente pasa bon cu nan’.

Custumbernan cu ta crea despues di tempo den hende nan bida ta haci cu problemanan cu nan raiz den infancia ta manifesta tambe den cada relacion cu un hende tin, cual eventualmente lo por manifesta ora e persona bira mayor ora un famia dicidi di haya yiu tambe. Di e manera aki sra. de Kort ta señala cu trauma familiar ta transcende generacionnan si no ta trata esaki.

Sra. de Kort ta haya cu mester haci estudionan riba esaki. Na e departamento el a expresa cu nan ta purbando bin cu mas investigacion. Pero e lo kier bin cu estudio riba topiconan asina tambe. Mientrastanto na Canada un prome estudio por a mustra caba cu 95% di hende homber cu comete violencia domestico a sufri di trauma.

P’esey e ta haya cu por bin mas atencion riba e aspecto di trauma den sociedad, specialmente pasobra manera sra. de Kort a conta Bon Dia, ‘mi no ta kere den cera hende asina’. E ta desea pa traha mas riba e aspecto di husticia curativo, en bes di husticia cu ta castiga. El a tuma un tayer riba e topico aki tambe. “Mi sa haya hende homber blousa, pero hende asina no tin niun caminda di bay.”

E manera con sra. de Kort ta mira cu asina hopi hende homber ta lantando sin tata ta crea dificultad pa nan den futuro si nan kier bira tata, pasobra nan no a haya un ehempel pa basa riba dje. Sinembargo, e por mira si cu tatanan cu no tabatin tatanan nan mes hopi biaha kier haci nan best pa nan yiu y ta haci nan best aunke nan no tin e ehempel.

Loke sra. de Kort ta spera ta cu lo bin mas combersacion riba aspectonan emocional di hende homber, cual hopi biaha ta keda neglisha y alabes e ta spera cu mas hende homber cu a pasa den algo traumatico lo haya curashi pa bin dilanti y papia di esaki, pa asina e presion colectivo riba ‘ta macho’ por baha un poco, mirando e daño cu esaki ta crea den comunidad. E terapista di pareha di e departamento ta puntra finalmente ‘kico nos como sociedad tin como expectativa di hende homber? Kico ta nifica ta un hende homber?’.