Nos a tuma nota di e incentivonan fiscal cu gobierno a introduci e siman aki, pa trata di stimula economia den e aña venidero. Un economia mal afecta pa e crisis na 2020 y cu sigur por usa tur loke por yuda aumenta actividad economico. Gobierno den e caso aki a opta pa pone mas placa disponible den man di e ciudadano, reduciendo por ehemplo, no como unico medida, e tarifanan pa loonbelasting/inkomstenbelasting. Cu esaki ta stimula consumo, segun criterio di cada ken con nan ta gast’e. Y via impuesto riba benta (BBO) ta spera di haya parti di esaki back a traves di mas benta cu empresanan conhuntamente ta realisa. Di e manera aki, via un ruta indirecto, gobierno ta logra haya algo en retorno pa e perdida di entrada cu ta sufri pa via di e reduccion den loonbelasting. Esaki hunto cu continuacion di e medidanan di emergencia manera Fase y subsidio di salario ta percura pa un cierto fundamento pa mantene consumo na un nivel aceptable.

Tambe tin varios medida cu ta percura cu empresanan ta keda cu mas recurso financiero den nan man, cu por usa esaki pa otro meta, cu e efecto cu tambe ta conduci na mayor consumo, cu e mesun resultado cu e poder di compra mehora di e ciudadano individual. Por observa tambe cu ta prolonga un tarifa special pa impuesto riba dividendo (10%) pa stimula empresa paga dividendo na su accionista, cu na su turno por usa e placa aki pa inverti o pa consumo, den ambos caso aumentando actividad economico. Di e manera aki gobierno tambe ta cobra algo, mientras ta pone mas placa disponible pa aumenta poder di compra. Mester bisa si cu como strategia a corto plazo esey ta funciona, pero no ta kita e necesidad di considera aboli e impuesto riba dividend completamente, ya cu esey lo ta un incentivo hopi mas grandi ainda pa no wanta dividendo como reserva, pa no mester paga e tarifa halto normal. Un empresa ta paga su 25% di impuesto riba ganashi caba, y no ta gusta e segundo vuelta di cobro aki. Na Hulanda, unda a introduci dividendbelasting y despues a presiona nos pa tambe impone esey, recientemente tabatin debate intensivo unda cu gobierno tabata kier a kita e impuesto aki, considerando esaki un estorbo pa atrae inversion. Finalmente resistencia grandi a haci cu a keda cu e impuesto, pero e ta kedaalgo cuestionable, tambe aki.

Tur e medidanan tuma tin en comun cu nan ta representa loke gobierno por haci den e situacion dificil actual. Sin embargo, esey no ta resolve e problema fundamental; esey ta cu ta indispensable pa e sector ‘motor’ di nos economia cuminza move atrobe. Banda di sector turistico practicamente no tin mucho mas entrada di divisa, cu ta bin di exportacion di bienes o servicio. Y esey ta importante, pasobra cualkier actividad economico orienta riba consumo a base di poder di compra local, ta genera demanda di importacion di producto, ya cu nos mes no ta produci practicamente nada cu nos ta come o usa. Esey ta haci e aumento di actividad turistico den e aña venidero sumamente importante, pasobra esaki ta e base cu ta haci posible otro actividad economico. Naturalmente tin e iniciativanan andando pa bin cu otro fuente di divisa, manera e reactivacion di refineria y produccion pa exportacion di cannabis, pero realmente nos no ta mira cu eseynan lo ta proyecto, si acaso factible, cu lo ta asina leu na 2021 caba cu por spera un boost considerable di nan pa e aña venidero. Realismo ta clave aki.

Den nos edicion di ayera tambe nos tabatin atencion pa un informe di Conseho Socio-Economico (Sociaal Economische Raad; SER), cu a haci un estudio di e situacion di agricultura, cria di animal y pesca na nos isla. Den cierto sentido e rapport aki ta un ‘reality check’ unda ta indica cu loke ta produci actualmente na Aruba na fruta y berdura ta apenas 0,8% di loke ta importa anualmente di e productonan aki. Hasta na un GDP ‘modera’ na e momento aki di poco mas cu 4000 miyon florin na fin di 2020, esaki ta alrededor di 0,25% di GDP… Hasta si nos logra aumenta agricultura (horticultura) cu un factor 10, algo practicamente imposible di realisa a corto plazo, ainda e ta solamente 2,5% di GDP. Cu esey nos no ta bisa cu no mester haci e intento, pero si cu e realismo necesario, tumando na cuenta e limitacionnan cu mester señala. Cu e ultimo aki nos ta referi na lo siguiente: den e gama di actividad di agricultura, cria y pesca mester haci un seleccion estricto di actividad cu gobierno mester apoya y eventualmente subsidia. Ta comproba cu (casi) tur cria di animal ta un problema grandi pa motibo di importacion di cuminda, cu ta aumenta prijs di produccion di carni exageradamente. Laga cabrito come den cura di hende o riba tereno di gobierno realmente no ta un empresa sostenible. Igualmente produccion di grano basico cu mester area grandi – no disponible – no tin tanto sentido. En cambio, horticultura, y sigur den circunstancia bon controla y riba superficie chikito, ta recomendable y factible. Conociendo nos limitacionnan ya esey ta duna nos un arma pa enfrenta e temponan dificil nos dilanti.