Aruba ta produci 15 porciento di e consumo anual di webo di galiña. Esaki ta segun cifranan di Direccion di Asuntonan Economico, Comercio y Industria, DEHZI. Conseho Social Economico di Aruba, SER a studia e reportahe di mita aña pa 2020, riba e produccion di webo pa su rapport riba Siguridad di Cuminda.

Segun DEHZI tin un total di 7 chickenfarm cu a duna nan cifranan pa analisa. Y e datonan aki ta indica cu hunto nan ta produci 66.825 webo pa luna. E ta un fraccion di e importacion di webo cu ta un averahe di 371.775 pa luna.

Pa motibo di demanda y un oferta abao riba mercado Mericano, y tambe e desaroyo global pa motibo di COVID-19, e prijs pa webo importa a subi drasticamente riba mercado local. E consecuencia ta cu no por a usa e sistema di calculacion regular a base di un prijs di benta averahe. Normalmente ta determina e prijs averahe basa riba e prijs cu importadonan a paga pa webo den e prome tres lunanan. Pero, no por usa e prijsnan vigente, ya cu nan tabata mucho abao. Consecuentemente, DEHZI a cambia e sistema di calcula na April a base di margen. E margen di importadonan grandi ta 13 porciento di e costo te na Aruba y e margen di tiendanan (supermercado) ta 15 porciento di e prijs por mayor. Den e sistema di calculacion aki no a tene na prijsnan fiho y como tal, e prijs di benta ta fluctua segun nan yega Aruba.

E control riba prijs di webo importa ta ehecuta pa controladornan di DEHZI encarga cu asuntonan di productonan di alimento segun e facturanan y e margennan determina.

Desde Januari 2020 te cu Augustus 2020, a duna 101 dispensacion pa prohibicion di importacion di webo di galiña. Aunke cu e cantidad di peticion pa dispensacion riba importacion pa luna casi no a cambia pa motibo di e pandemia COVID-19, importadonan grandi a indica di a trece menos webo aden durante e periodo di Maart pa Mei 2020, mirando cu no tabatin demanda for di e sector di horeca.

Engaño cu webo bruin

DEHZI na fin di Januari 2020, a informa tur empresa por mayor cu ta importa webo di e decision di Minister di Finanzas, Asuntonan Economico y Cultura pa prohibi e importacion di webo bruin pa prome di Maart 2020. E motibo di esaki ta e practicanan ilegal riba mercado local, unda tabata cambia e empaketamento di e webonan bruin aki, cu ta bin di afo, pa pakinan di carton cu ta ilustra produccion local. Esaki tabata crea e impresion robes cerca consumidornan cu nan tabata cumpra webo local. Den otro palabra, webonan bruin ta exclusivamente produci na Aruba mes. E prijs di benta pa webo produci local no a cambia y ta na 5.63 florin pa un dozijn. Na Mei a haci un inventarisacion di webo di galiña produci na Aruba, y DEHZI a mustra cu e prijsnan di e produccion local ta mas halto compara cu esnan importa. Pero e gasto di produccion na Aruba ta mas halto tambe, debi na e cuminda caro pa galiñanan.

140 mil

Tin un combersacion andando cu Savaneta Farm Supply, un di e companianan local mas grandi pa produccion di webo. E compania tin como 10 aña activo den e sector aki y di e forma aki, SER kier a haya un bista riba e actividadnan den e sector aki. Segun Savaneta Farm Supply, productornan local ta percura pa entre 10 pa 20 porciento di tur webo cu ta consumi na Aruba. E compania ta calcula cu pa por haci Aruba totalmente independiente di importacion di webo, lo mester di 140 mil galiña di pone webo. Sinembargo, segun cifranan di Santa Rosa, na 2019 tabatin unicamente 24,915 galiña na Aruba.

Reto y problemanan den e sector di webo di galiña

Locual SER a topa cune ta cu e concurencia entre e webonan blanco importa y e webonan bruin cu ta produci localmente. E ta dificil pa e productor local competi riba prijs, pasobra e webo blanco, importa, ta mas barata. E productornan local mester cuminza bay traha na un nivel hopi mas halto, y percura pa un produccion mas grandi di webo pa por competi. Pero pa logra esaki, nan ta depende di partnernan den distribucion, manera supermercadonan cu ta mantene un margen halto riba e prijs como nan entrada.

Mas ainda, productornan local mester haci gasto halto pa cumpra e materialnan y aparatura necesario pa nan produccion, manera e casnan di galiña, cuminda y empaketamento. Banda di esaki, e costo di awa ta hopi halto. Produccion di webo no ta bin na remarca pa e prijsnan mas abao pa awa, cu ta destina pa produccion di agricultura. Otro reto serio ta cu no tin of tin poco acceso pa financiamento di proyectonan den e sector di produccion di webo di galiña. Finalmente, segun SER, tin poco of ningun control riba higiena den e sector di produccion local di webo di galiña