editorial 2_15_1.jpg

E siman aki Parlamento tin programa pa trata e proyecto di ley pa regula e sector hotelero, mas specificamente e sector ‘all-inclusive’. Esaki traves di un cambio den e ley cu tabata originalmente destina pa regla benta di alcohol, di cuminda y aspectonan di higiena den e establecimentonan cu ta haci esaki, incluyendo hotel. Ta p’esey e ley aki ta cay bao di  ministro encarga cu Salubridad Publico. Aparentemente den e afan y pura pa yega na algun forma di control di e sector di all-inclusive, a core haci cambio  den e ley aki cu lo por tin hopi consecuencia negativo. Den su conseho riba e ley aki Conseho Consultivo (Raad van Advies, RvA) tabata hopi categorico den su critica riba e concepto.

Pa cuminsa, RvA  ta haya cu lo tabata miho pa hinca e asunto aki den un ley completamente nobo y separa. No ta trata aki mas di e aspectonan tradicional di control riba bebida, cuminda y higiena. Ta trata aki tocante control riba con ta opera como hotel pa loke ta e tipo di areglo cu ta ofrece na un turista. Riba su mes e areglonan (European Plan, All-inclusive) no ta cos reciente. Semper hotel na tur parti di mundo tabatin e escogencia liber pa ofrece un cliente un camber so, camber cu desayuno, of camber cu tres cuminda inclui. Den e sector all-inclusive manera e ta conoci awor e areglo ta inclui tambe bebida gratis y acceso na facilidad recreativo.

Un diferencia grandi cu ta keda existi cu compleho (resort) nan den nos region ta cu e area cu un resort asina ta ocupa na Aruba ta chikito y no ta cera. Un par di stap extra y e turista ta para riba tereno di e bisiña…

Kico nos ministro encarga cu Turismo ta desea di logra awor cu e parti adicional aki na e ley di permiso diverso aki? Ta añadi regla no pa esnan cu ta opera caba cu 100% all-inclusive pero pa esnan cu no ta opera asina, of solamente parcialmente. E pensamento ta cu nan no por surpasa 20% di nan cambernan den all-inclusive y cu en total henter e sector all-inclusive no mag surpasa 40% di e total di camber disponibel, inclusivo e sector di ‘otro acomodacion’ cu den e ley nobo yama ‘logement’. Kico ta e problema anto?, varios di nos lo bisa. Wel, tin un problema pasobra esnan cu no ta den e sector di all-inclusive ainda, ‘por arte de magia’ a perde nan derecho como empresario pa dicidi kico nan ta haci den nan negoshi. Awor ta e ministro encarga cu turismo di awor padilanti ta bisa kico nan por of laga di por den nan empresa. Nan no por ni honra peticion di un huesped cu ta pidi pa un servicio completo, incluyendo tur cuminda, pasobra nan permiso no ta permiti esey… Nos tabata sa cu algun miya mas pazuid di Aruba nan tabata bay den e direccion aki, pero mientras tanto cerca nan e reino di poder absoluto aki no ta wanta  tampoco.

Tambe e ley nobo aki mester bay regula e sector di ‘otro acomodacion’ (te cu 9 camber) no tin niun regla hinca den e ley. Y esey mientras cu ta e sector aki a crece asina hopi den ultimo añanan. Segun informacion di AHATA den un carta cu nan a manda pa president di e comision parlamentario encarga cu turismo, desde 2011 te cu 2015 ni e sector all-inclusive ni esun di e otro hotelnan no a crece tanto. Den e mesun periodo tabatin un crecemento explosivo di  acomodacion den unidad chikito. Claro cu un parti di esaki no por categorisa como acomodacion turistico ya cu ta trata di alohamento super barata pa e ‘turista’ Venezolano cu ta bin saca placa.

Di un banda AHATA tin rason cu e crecemento grandi a tuma luga den e sector di ‘otro acomodacion’ cu ta beneficia e luganan di cuminda y diversion pafo di e hotelnan y di e banda ey no tin problema. Di su banda, gobierno lo desea di enfatisa su decision pa limita e posibilidad cu hotelnan ta converti den all-inclusive masalmente pa aumenta nan base economico y asina mantene nan viabilidad como empresa; nan bon derecho.

Un di e problemanan grandi cu e actual ley ta ocasiona ta cu ta pone tur e poder den man di e ministro, sin cu a busca un forma di canalisa e problema aki traves di algun forma di consulta permanente cu e partnernan di e sector. Hustamente den un sector unda a yega na creacion di un entidad sui generis cu tanto ta gaba, ta pasa na dal bay cu legislacion nobo cu ta mustra mal pensa y por lo tanto nunca lo por ta bon ehecuta. Lastima cu den e asunto aki nos no por a tende absolutamente nada di oposicion cu ta parce di ta enfoca riba otro asunto. En todo caso, ta parce cu den e afan pa mata un musca a tira man pa un lansa granada RPG-7 y a tumba mita