Ministro encarga cu Asunto Economico a anuncia varios plan orienta riba mehora e procesonan di toma di decision den e trayectonan cu ta concerni sector priva. Un intento di concretiza plannan anuncia den campaña electoral caba, y awor den e stoel di ehecutivo, lo mester demostra cu tin posibilidad tambe pa logra.

En corto e plan ta mustra simple: acelera e proceso di decision den e trayectonan di permiso cu ta concerni empresa priva, y lo ta logrando bastante caba. Si yega asina leu, en berdad esey lo yuda. Pero logra esey no ta asina facil. Den pasado tabatin mas di e intentonan aki y nan no a resulta den nada, ni den cambio di ley ni proceso. Aunke talvez lo ta existi e sceptisismo si ta bay logra, haci nada absolutamente no ta un opcion. Asina ta cu no ta keda otro caminda cu enfrenta e mesun retonan di organisacion gubernamental cu ta parce cu a nace pa pone un problema tur caminda cu por surgi un solucion. Y ya cu e mandatario a toca e punto tambe di leynan anticua, nos ta kere cu tin caso unda mester moderniza ley, pero tin caso tambe unda simplemente e aparato a descustumbra aplica ley.

Ehemplo di esey ta e argumento di banda di departamento di Asunto Economico, cu tabata añas largo tahantemente contra pone un paro na e cantidad di supermercado, bisando cu e Vestigingsverordening Bedrijven no tabata duna espacio pa esey. Te un dia a bin un ministro cu a duna orden pa para e cantidad di permiso pa supermercado y minimercado, y e departamento a cumpli sin mas. Pero e daño tabata haci caba; Aruba tin alrededor di 3 supermercado pa kilometro cuadra, incluyendo Parke Arikok.

Un punto tabata cu no tabatin un specificacion di e sistema di otorga permiso. Departamento di Asunto Economico pa hopi aña tabata maneha criterio asina futil pa henter economia cu e total tabata pas riba dos pagina A4.

Otro punto cu sigur mester cambia pa por avanza ta e periodo cu ley di hurisdiccion administrativo (LAR) ta duna pa prepara un contesta riba peticion di ciudadano, cu ta seis siman plus, si nan ta desea, otro seis siman. Esaki ta bira casi standard tres luna caba, algo inaceptable den e tempo aki. Si e mandatario ta na fabor di un sistema di considera e peticion honra, si e entidad gubernamental no contesta dentro di e termino legal, esey lo ta di aplaudi y un avance berdadero, paasobra riba tereno di velocidad di procesa permiso no tin tanto cos positivo di conta. Poco aña atras Camara di Comercio a challenge departamento di Asunto Economico pa drecha nan proceso, mientras di su banda KvK lo a corta su proceso di conseho riba peticion te na un siman. Asina leu cu nos sa, esey no a yuda.

Pero tin otro aspecto pa tuma na cuenta aki, y cu ta duna mas importancia y urgencia na e posicion di e empresa mediano o chikito. Esey ta bira obvio ora nos analiza nos historia economico reciente. Manera nos a yega di ilustra na varios ocasion, e probabilidad cu un o algun empresa grandi ta cambia henter e paisahe economico di nos isla ainda ta hopi chikito. Loke a sucede den pasado cu dos refineria y, den e siguiente fase, un manyen di empresa hotelero a ocasiona e cambio grandi ey, no ta bay repiti. Atrobe nos tin un ola di camber di hotel nobo na caminda, pero esey ta meramente mas di e mesun cos; pa diversificacion e no tin ningun relevancia. Cu esey no ta bisa cu ta imposible diversifica den turismo mes, pero net esey nos no ta mira realiza. Tema pa otro dia.

Contal cu nos necesariamente ta contempla e sector di empresa mediano y chikito como un posibilidad pa diversifica y pa amplia e base economico, pero esey no ta significa automaticamente cu cada empresa chikito cu ta exitoso ta yuda amplia e base economico. Esey ta pasobra gran mayoria di empresa mediano y chikito ta flota riba e poder di compra cu turismo ta genera. Ta poco empresa mediano y chikito ta gana divisa directamente, cu no ta relaciona cu turismo. Tambe e idea di usa e metodo di sustitucion di importacion ta algo cu den pasado a intenta y cu a fracasa. E problema grandi ta keda cu Aruba practicamente no tin produccion interno y esey ta haci cu mester importa tur cos. Tur e importacion ey tambe ta costa divisa y si e empresa no ta exporta casi nada, e divisanan necesario ta keda bin di e sector cu ta genera esey. Lo tin mas actividad economico local, pero no tin ampliacion di e base economico structuralmente. Cu esey ta bisa anto pa no hacie? No, pero no mester presenta e tipo di actividad aki como un solucion perfecto, pasobra e no ta.

Finalmente e cambionan di ley cu mester bin, manera esun di LAR cu lo causa un cambio grandi pa hopi departamento. E ministro concerni ta depende di e departamento di Legislacion cu no ta na su encargo y e no ta establece prioridad. Nos ta bay mira anto un repiticion di loke a pasa den e coalicion anterior cu e ‘junior partner’ tin un problema pa convence e partner grandi cu nan proyecto lo mester duna exito electoral? Time will tell.