Departamento di Integracion, Maneho y Admision di Stranheronan.
Departamento di Integracion, Maneho y Admision di Stranheronan.

Pa un hoben cu pronto lo bay hiba nomber di Aruba dilanti na un festival di pelicula internacional na Washington D.C., e ‘limbo burocratico’ cu minister di husticia ta describi y kier drecha, a crea incertidumbre si e hoben lo por berdaderamente representa Aruba eyfo.

E siman aki minister encarga cu husticia, siguridad y integracion Andin Bikker (POR) lo sinta hunto cu secretario di estado di Hulanda encarga cu ley di Reino riba nacionalidad Hulandes (RWN) pa haci algun cambio den e ley aki. Un parti di e concepto cu nan a prepara segun director di Dimas Kathy Paskel-Ruiz ta encera cu lo cambia e ‘modelo Suiso’ cu formalmente ainda ta hinca den e ley.

Actualmente ta asina cu personanan cu lo kier naturalisa mester warda un total di 5 aña cu un permiso particular, sin cambia e tipo di permiso aki. Pues e cambio aki den RWN cu minister kier propone na Hulanda ta encera cu e aspecto ‘temporario’ cu ta bini hunto cu permiso di trabou y otro tipo di permisonan ‘lo mester pasa pa pasado’.

Manera e ley aki ta indica, cualkier persona cu lo kier naturalisa mester tin 5 aña cu permisonan valido na Aruba pa asina bin na remarke pa nacionalidad Hulandes. Ademas di esaki tin un rekisito adicional cu ta indica cu no por tin obhecion contra un persona su estadia indefini na Aruba, cual kiermen cu e mester tin firma liber of 5 aña consecutivo cu permiso di trabou of un otro tipo di permiso, sin cambia esaki durante e 5 añanan.

Proceso di naturalisacion na su luga pero mester ‘streamline e’

Bon Dia a publica un storia titula “Hobennan naturalisando ta sinti Rubiano aunke a pasa den limbo di permiso” na cuminsamento di maart unda hobennan cu kier a pasa un proceso di naturalisacion a haya un conseho contra haci esaki na gabinete di gobernador. Mirando cu nan a pasa di un permiso di studiante (gezinshereniging) pa un permiso di trabou despues di caba scol secundario, nan no tabata bin na remarke pa naturalisacion.

Sinembargo den e casonan cu nos a presenta ambos hoben tabatin practicamente henter nan bida bibando na Aruba, pues nan no tabata compronde dicon tabata haci dificil pa nan naturalisa. Un di e hobennan cual a comparti su storia, Jeffrey Marulanda, a pasa e proceso di naturalisacion cu exito. Sr. Marulanda sinembargo a expresa cu aunke e ta haya e procedura di naturalisacion na su luga, ‘nan mester streamline e’.

Cierto casonan ‘inhusto pa paga pa pecador’

Sra. Paskel-Ruiz a splica cu netamente esaki minister Bikker kier bay propone como cambio, unda aunke na Aruba no tin modelo Suiso aplicabel mas, ‘e ley aki si a keda cu esaki formalmente’. E rason dicon e modelo Suiso a keda den ley RWN hinca segun directora di Dimas ta pasobra pa basta tempo ta anticipando un cambio riba esaki. Sra. Paskel-Ruiz, mirando den direccion di minister a bisa cu ‘e discrepancia aki cu un formalisacion di cambio den leynan na caminda lo pasa pa pasado’.

Sr. Bikker di su banda a splica cu esaki ta un di e consecuencianan cual a bin despues cu pa 8 aña largo no a bin ningun modernisacion den e ley di admision (LTUV) na Aruba. “E tipo di casonan aki cu un LTUV nobo lo mester pasa pa pasado.”

Ademas sr. Bikker a splica cu nan ta observando posibilidad por medio di un tecnica legal yama eerbiedigende werking, pa haci excepcionnan den casonan individual ‘ora ta inhusto’ pa cierto personanan haya strobacion den nan proceso pa naturalisa.

Rubiano cu nacionalidad Venezolano representando Aruba afo

E otro hoben cu nos a papia cu ne anteriormente, esta Kenna Hernandez, te ainda no a logra aplica pa nacionalidad Hulandes. Sra. Hernandez ta splica cu anteriormente gabinete di gobernador a conseh’e pa no aplica, mirando cu el a cambia di un tipo di permiso pa otro despues di caba scol. “Nan a bisa mi biaha pasa cu Hulanda no lo bay duna mi paspoort Hulandes– no obstante cuanto tempo mi a biba na Aruba– si mi a cambia di permiso di gezinshereniging pa trabou.”

Desde ultimo biaha cu el a splica nos su situacion el a haya un invitacion di un festival di pelicula na Washington D.C. Manera nos a publica anteriormente, e hoben a haya reconocemento na Aruba Short Film Festival pa su pelicula Like & Share traha conhuntamente cu Johnny de la Rosa, Ronney Dotel, Robinson Nunez y Cesar Soto Soto.

Sra. Hernandez tin sentimentonan mixto cu alabes di sinti Rubiano awo e ta haya chens pa representa Aruba afo, mientras e reconocemento oficial no t’ey. “Representando Aruba cu e pelicula aki cu hende lo wak internacionalmente toch asina mi ta sinti straño mientras mi ta carga e paspoort Venezolano, pasobra mi tin henter mi bida aki .”

Pero apart di e aspecto di identidad, pa sra. Hernandez e ta keda dificil pa haya un paspoort Venezolano pa esaki wordo renoba actualmente. E hoben su paspoort lo caduca pronto, pa locual e lo mester renob’e si e kier bay Washington pa representa Aruba. E dificultad cu e hoben tin pa renoba su paspoort Venezolano actualmente ta crea incertidumbre si e lo por bay afo pa halsa Aruba su nomber. “Esaki ta afecta mi pasobra mi ta bay representa Aruba sin sinti berdaderamente manera mi ta bay representa Aruba.”