Tin un dicho ta bisa cu den e mundo aki, ta dos cos ‘mester’: mester muri…y, mester paga belasting. Esey ta un berdad grandi pero ainda ta laga dos pregunta pa contesta. Uno ta: cuanto nos mester paga y e otro ta: con nos ta paga? Cuanto nos ta paga ta importante for di e punto di vista cuanto entrada nos tin y cuanto ta razonable pa paga.

Naturalmente cu aki opinion ta varia, entre esnan cu no kier paga absolutamente nada, y di otro banda esnan cu ta haya cu un porcentahe halto di nos entrada mester bay pa gobierno, suponiendo cu nan ta haci cos positivo cune pa nos, manera mantene un infrastructura adecua, bon enseñanza, cuido medico y seguro social, entre otro. No ta tur hende ta haya cu ta logico pa pone tanto confianza cu e placa cu e sector publico ta recoge y ta usa, ta bon usa y ta kere cu ta mihor nos keda cu mas entrada pa nos mes dicidi ta con nos ta gast’e. Nos tur ta opina anto na algun lugar entre e dos extremonan menciona.

E otro pregunta, con nos ta paga, ta trece nos den e debate di e considerable cantidad di sistema cu ta existi pa cobra nos, finalmente pagando toch, manera observa anteriormente caba. Den e debate tocante sistema di impuesto, hopi biaha nos ta tende e argumento cu tal o cual sistema di impuesto ta stimula economia, aunke en realidad ta dificil pa proba cu un sistema di impuesto a resulta un estimulante pa economia. Esnan cu sentido di humor lo bisa cu nan por propone un par di alternativa cu ta stimula economia mesora, refiriendo na kita esnan existente for di caminda awe mes… Pero, poniendo chansa un banda, mantene un sistema di impuesto mas simple y transparente posible ta yuda. Si ta esey nos ta busca nos no ta kere cu Hulanda lo ta un bon ehemplo, pasobra ora bo mira nan leynan di belasting, cu tur nan excepcion y exoneracionnan, ta di comprende cu tur aña ta sali un edicion nobo di e famoso buki, cu cada aña ta bira mas gordo. Nan mes a desespera caba y tin varios aña ta tratando di simplifica nan sistema, pero esey tambe ta parce un proyecto eterno.

Cu esey na mente, ta bon pa tira un vistazo riba esun di nos. Gobierno actual tambe a bin cu plan pa un reforma fiscal, promer cu Covid-19 a bruha tur cos. Nos tabata na punto di tende porfin ta kico ta bay sucede. Bao presion Hulandes tabata discuti caba e dos modelonan cu awor a bin dilanti den e acuerdo di siman pasa, cu ta introduccion di un BTW (VAT), o un ABB manera e islanan BES conoce. Basicamente e ultimo aki ta encera eliminacion di BBO, incorporando esaki den un solo cobranza ‘na porta’ hunto cu e impuesto di importacion. Esaki lo por ta duna menos administracion, aunke e control riba tur empresa pa otro tipo di belasting ta keda un necesidad. En todo caso, di e forma con e asunto ta formula den e Landspakket, e preferencia ta parce pa un BTW, cu ta requeri controla tur empresa pa e impuesto aki, loke no ta cambia e actual situacion cu e BBO, y hasta lo exigi mas capacidad administrativo.

Pero lagando e discusion y decision aki un banda, ban enfoca riba e impuestonan cu lo beneficia nos tur, si nan simplemente no t’ey mas. Nos a tende caba di e eliminacion di belasting pa vehiculo via e number nobo anual, ademas di e zegelbelasting cu ta algo totalmente inutil den e temponan aki. Sin embargo, masha poco e discusion ta bay den direccion di elimina e impuesto riba dividendo, cu normalmente ta trece masha poco placa aden, pa e simple motibo cu empresanan, pa no paga e extra impuesto aki despues cu nan a paga winstbelasting caba, aparentemente ta retene dividendo y no ta paga esaki na nan accionistanan. Lo no ta bon idea pa kita e extra impuesto aki, dunando asina tur empresa liber disposicion di nan dividendo, cu e pensamento cu asina e placa ey ta bin disponible pa inversion, o consumo, via e accionistanan. Finalmente e placa aki ta aparece sea den entrada personal di e accionista cu ta un individuo, o riba balance sheet di un empresa si e ta un accionista. Den e siguiente ciclo di impuesto e suma ta aparece en todo caso pa paga belasting. Con tal cu e facilidad mas grandi di paga dividendo ta trece placa disponible pa inversion o pa consumo, cu ta yuda mehora poder di compra den e ultimo caso aki.

Nos ta anticipa cu den e asunto aki lo mustra nos riba e debate na otro pais, entre otro na Hulanda y den Union Europeo. E ultimo debate na Hualnda, cu a haci cu gobierno a retira su propuesta pa elimina e dividendbelasting pa via di e protestanan di cierto banda, no ta algo cu mester preocupa nos tanto; nos mester contempla e beneficionan cu e por tin pa nos, den crea disponibilidad di capital, loke ta importante den e tempo di crisis aki, y alavez ta un aporte den simplificacion di nos sistema fiscal. Si di berdad kier stimula inversion, ata un bon medida aki.