Parlamentario Sue Ann Ras (MEP)
Parlamentario Sue Ann Ras (MEP)

E plan di crisis cu a keda como punto di partida pa tur instancia coopera den ramo social desde november ultimo a causa un furor grandi pa un tempo, pero parce tur cos tabata keto despues cu e hype inicial a caba. Nos a papia cu parlamentario Sue Ann Ras di fraccion MEP pa e splica kico e sa cu ta pasando riba tereno social.

Despues di a tuma nota di un comunicado cu sra. Ras a manda pa medionan, criticando e manera con aparentemente comunidad a lubida tur e casonan manera di Rishandroh cu Roshandrick y De Vuyst cu a pasa ultimo lunanan, Bon Dia a combersa cu e parlamentario pa sa kico tur ta den proceso actualmente y cua iniciativa ta tumando pa atende cu e problemanan social di parti di parlamento y gobierno.

Ta asina cu segun sra. Ras e plan di crisis aki a wordo aproba riba 5 di december ultimo cual ta haci disponibel un total 32 miyon florin pa e proximo dos añanan. Manera ta conoci, un porcion grandi di e problema ta cu tin un corto di personal den diferente instancianan social. “Ta carece di hopi profesional. Loke ta remarcabel ta cu den pasado tabatin hasta yiu di tera studia cu no tabata por a haya trabou. Esaki pasobra den pasado a stop di tuma personal. Bo por imagina bo cu nos tin 13 trahado social pa henter Aruba den Departamento di Asuntonan Social.”

Casonan ta mas di loke ta aparenta

E falta di personal segun sra. Ras ta algo cu ta crea dificultad pa keda al tanto cu tur e casonan cu ta tuma luga regularmente. Ultimo biaha cu sra. Ras a papia cu Directie Voogdijraad tabata remarcabel cu pa siman e departamento ta haya un averahe di 2 pa 3 caso di crisis pa siman. “Pues pa luna bo ta papiando di 8 pa 12 caso di crisis unda mester atende di biaha.”

Es mas, sra. Ras ta subraya cu den cada caso no ta trata di muchanan individual, si no por varia di 1 te 8 mucha pa cada caso, dependiendo riba e famia. “Nos ta papia di mucha, ni di caso, e ta hopi alarmante.”

Meldcode

Loke tambe tabata parti di e plan di crisis financiero ta cu kier a trece un meldcode central y obligatorio pa tur casonan cu ta aparece. Actualmente tin un meldcode por medio di Bureau Sostenemi pero sra. Ras ta remarca cu no ta obligatorio pa meld casonan, ‘esaki mester ta a base di bo mesun consenshi como humano. Pero hopi hende no tin esaki’. Loke parlamento ta haciendo ta tumando un proceso cu normalmente ta tuma un aña y haciendo nan best pa corta esaki pa un periodo di 6 luna. Segun sra. Ras nan ta spera cu asina por trece un meldcode hancra den ley pa asina tur instancia tin un base pa traha.

E datonan cu nos a haya di sra. Ras cu actualmente tin disponibel ta indica cu pa Bureau Sotenemi e trabou tambe ta cay sumamente pisa. Segun e parlamentario Bureau Sostenemi tin podise 1 pa 2 trahado cu ta deal cu casonan regularmente, mientras den ultimo 3 añanan a drenta 138 caso di negligencia emocional, cual ta 52% di e casonan. Pa loke ta trata maltrato fisico y violencia domestico a drenta 30 caso. Entre otro tambe tin a meld 18 caso di maltrato emocional y abuso sexual den 2015 tabatin 26 caso. Un bes mas, sra. Ras ta reanuda cu ta trata di casonan, no muchanan. “Cada un mucha ta di mas.”

Conscientisacion

Loke hopi biaha ta contribui na e problemanan social aki ta un falta di informacion, segun sra. Ras. “Ora scol of e fundacionnan aki bay charlanan of otro eventonan di conscientisacion, bo por conta riba man cuanto persona ta atende. Y hopi biaha ta e hendenan cu no mester di dje berdaderamente.”

Esaki ta algo cu ta resona cu bos di Suzy Kock, presidente di Fundacion pa Hende Muhe den Dificultad, kende riba nos edicion di 5 di februari a expresa cu nan como fundacion sa mira poco presencia di comunidad ora nan ta organisa eventonan grandi manera Orange Aruba, cual hopi biaha pa colmo ta gratis.

E actitud di nos hendenan mester cambia. Por ehempel Voogdijraad a conta nos con nan ta mira tanto biaha cu mamanan ta prefera di bay cu padrastro enbes di keda cu nan yiu.”

Negligencia

Loke sra. Ras ta haya alarmante ta e manera con specialmente awo den temporada di carnaval e mentalidad di negligencia ta bin na luz. Pero contrario na loke hopi hende ta pensa, e fout ta sinta na mayornan tambe, segun sra. Ras. “Tin asina hopi mayornan cu ta bebe dilanti nan yiu cu ta pone mi pensa cu nos tin cu cuminsa trece regulacion den e asunto di cria yiu, specialmente pa mayornan cu ta neglisha nan yiu di cualkier manera.”

Pa por ataca e problema aki, sra Ras ta haya cu mester bin cu campañanan extenso riba e topiconan aki, pero alabes cu mester bin sancion contra negligencia tambe. “Si tabata den mi man mi lo bisa pa bin cu sancion y cuminsa pone un tipo di curfew cu un orario maximo unda menor di edad por ta riba caya sin compania di un mayor. Ademas, si mucha wordo haya riba caya asina por cuminsa registra nan y yama mayor, pa tuma medidanan financiero di por ehempel un boet di 250 florin.”

E parlamentario ta haya cu mester cuminsa reeduca mayornan, mirando e problema transgeneracional cu a transcuri. Despues cu bin cu e meldcode, sra. Ras ta conta Bon Dia con por cuminsa cu procesonan pa reeduca y conscientisa mayornan. “Por ehempel si wordo detecta cu un persona ta pasa cierto limite, lo pidi pa sigui un curso obligatorio pa mayor por ta educa.” Sra. Ras a clausura bisando cu e iniciativanan aki ta den mente ora yega asina leu cu e meldcode.

Nos lo sinta cu parlamentario Sue Ann Ras awe tardi pa asina haya bista riba rapportnan y cifranan cu a wordo produci den cuadro di problemanan social riba nos isla y lo trece esaki dilanti den nos proximo edicion.