Nos ta den pleno crisis di coronavirus, cu ta domina practicamente tur categoria di noticia den tur medio. Mientras esaki lo keda e punto central di atencion, nos mester cuminsa haci algo cu nunca nos tabata asina tremendo aden, y esey ta planifica pa futuro. Awor, si tin algo bon den e crisis aki, e ta obliga nos habri nos wowo y papia cla y sin miedo, ta ki rumbo e pais aki mester tuma. Esey no lo resulta asina facil, en general hende, e ser humano, no gusta cambio y semper lo keda purba keda den su ‘comfort zone’. Sin embargo, e manera cu specialmente nos pais a ser saca di su comfort zone ta sin precedente, y ta pa nos siña. Y esey tampoco lo ta facil. Y pakico no?

Den e dianan aki nos ta haya hopi comentario di, por ehemplo, pakico nos no a logra mas diversificacion den nos economia, y nos a laga nos bay exclusivamente den direccion di turismo, cu e consecuencianan cu nos tin awor. Nos no ta full di acuerdo cu esaki. Nos ta kere cu Aruba a bay den e direccion cu e por a bay. Laga nos splica. Den e region aki no ta nos so ta cantando por lo menos 40 aña e cancion di ‘diversificacion’. Henter nos region ta hacie y casi ningun a logra, y pakico no? Pasobra e realidad ta cu hasta e paisnan cu tabatin un economia mas diversifica, cu mas agricultura por ehemplo, a perde gran parti di esaki den e desaroyonan mundial y desde varios decada tur hende ta poniendo tur nan chipnan riba turismo, grandi y chikito: Cuba, Republica Dominicana, Jamaica, pero tambe enano manera St. Barths y Anguilla. Cuba a perde tur su industria di sucu y awendia tin mesun problema di diversifica cu 50 aña pasa. Kico esaki ta siña nos riba e ‘pida baranca’ aki? Cu esaki ta en berdad un pida baranca, textualmente. Loke nos ta haciendo den ultimo decadanan ta casi un milagro, creando un economia cu ta duna di come, un mas cu otro, na mas di 100.000 hende. No lubida, cu 100 aña pasa e pida baranca aki no por a produci cuminda pa su 10.000 habitantenan, anto cu tur e terenonan di agricultura intacto ainda. Ta nos tabata e ‘ilegalnan’ cu tabata bati na porta di otro nacion pa haya trabao pa cria nan famia na Aruba. Mayoria di nos no a haya suficiente les di nos propio historia pa nan por sa esey. Si bo no sa bo no por lubida.

Loke en todo caso nos tin awor, ta un comunidad di 120.000, por lo menos, cu ta biba di cos importa so. Nos no ta bisa esey pa critica, pasobra di tur e intentonan cu tabatin den ultimo decadanan pa stimula otro negoshi, cu ta gana divisa, poco tabatin resultado. Pero esey no ta implica cu nos no mester purba wak dilanti atrobe, a pesar di tur adversidad, y mira loke nos por logra, unavez nos no tin e problema di un virus contra cual nada ta yuda. Lo ta bon si nos cuminsa intercambia idea, sin cu di biaha nos ta purba kibra otro, bisando cu ‘esey ta un idea loco’ o algo por el estilo. Laga nos mentenan libra nan mes di tur lazo cu ta mara nos cu nos pasado y ban pensa kico por ta algo pa duna nos un futuro nobo. Cu e medionan digital di awendia y cu tanto hende sinta na cas, nos mester por logra.

Un di e cosnan cu nos mes a yega di trece dilanti como un bon comienso, ta e aumento drastico di agricultura, mejor dicho di ‘horticultura’. Nos no tin e areanan grandi pa planta ‘bulk crops’ manera maishi, pero e futuro ta den produccion di berdura y fruta di calidad riba un area relativamente chikito, hasta e por tuma lugar den un edificio. E ehemplonan di otro pais ta multiple, y ta algo factible, basta cu esnan cu ta tuma iniciativa no keda stroba pa… gobierno. Sin duda algun nos lo tende den e dianan aki con importante ta pa nos cunukeronan por produci, pero cu kico ta yuda nan? E unico cos cu nos a mira ultimamente ta cu nan mester bay registra pa nan haya un permiso… Asina nos conoce nos gobernantenan, organisa permiso pa bo sa unda pa bay busca voto despues… “Ze leren het maar niet af,” nos compatriotanan Hulandes lo bisa. Nos lo bisa: gobierno, si bo no por yuda, sikiera no stroba!

Nos ta comprende cu, pa mantene poder politico, ta importante pa canalisa y organisa tur iniciativa, di tal manera tambe cu despues bo por claim esey como un logro di bo como politico. Lamentablemente, o talvez felizmente, nos no ta o no mester ta den e manera di pensa ey mas. Nos mester en todo caso di hende cu ta tribi di core riesgo, a pesar di tur adversidad. Y e fabor mas grandi cu gobierno por haci nan, ta cuminsa kita e maldito ‘red tape’ di cual nos no a mira nada mas cu promesa den ultimo añanan. Gobierno no por resolve tur problema den e situacion actual, pero: si bo no por yuda, no stroba…

Comments are closed.