OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Durante conferencia di prensa di Gobierno di Aruba cu a tuma luga ayera mainta, Minister di Transporte, Integridad, Naturalesa y Asuntonan di Adulto Mayor, Ursell Arends a elabora ariba e inkietud pa loke ta trata maneho di Asuntonan di Adulto Mayor.

“Mi ta kere cu e discusion politico, e discusion publico cu ta ser hiba na e momentonan aki, no ta conduci na ningun ganador, perdedor so ta bay tin,” Minister Arends a expresa tocante e discusion cu tin den comunidad aworaki, specialmente alrededor di e diferencia entre Gobierno di Aruba y SABA.

Minister Arends a indica cu e nota di maneho cu a keda presenta den Parlamento y e maneho cu su ministerio ta hibando ta basa riba tres punto di prioridad: miho reparticion di gasto, servicio adecua y adapta pa cuido y bienestar di adultonan mayor, y cambio di perspectiva.

Miho reparticion di gasto

Arends a splica cu e punto aki ta referi na e hecho cu no por enfoca solamente riba 194 cliente cu tin aworaki den SABA. El a menciona cu tin un total di 620 adulto mayor na Aruba cu mester di cuido na e momentonan aki y pa logra esaki mester tin un miho reparticion di gasto.

El a recorda cu ora e tabata den sala di Parlamento a bin un mocion dilanti unda ta pidi Gobierno di Aruba pa den un periodo di seis luna bin cu un conseho y sondea e oportunidad pa wak si tin espacio pa bin cu un persoonsgebonden subsidie. El a remarca cu prome cu fin di aña mester tin claridad si e parti di miho reparticion di gasto tambe por inclui e persoonsgebonden subsidie.

Minister Arends a señala tambe cu un di e otro aspectonan cu e ta atendiendo cune pa loke ta e prome punto di prioridad ta e punto di referencia di e instrumento cu ta midi zorgzwaarte (nivel di atencion).

Na e momentonan aki, el a sigui splica, tin un nivel di atencion cu a implementa y cu ta ser maneha door di SABA, cu ta di uno te cinco; pero gobierno kier midi si ta berdad cu e nivel di atencion aki ta e miho instrumento cu ta aplicable pa Aruba, y mira tambe kico ta e gastonan cu ta asocia cu cada nivel di atencion. Esaki tambe ta forma parti di e punto di miho reparticion di gastonan.

Servicio adecua y adapta pa cuido y bienestar di adulto mayor

Pa loke ta trata punto di prioridad dos, Arends ta referi na e hecho cu adultonan mayor cu ta den e casnan di cuido priva tambe merece e mesun tipo di cuido cu tin na SABA na e momentonan aki.

El a trece pa dilanti cu na Hulanda e regla ta cu un dokter di adulto mayor ta suficiente pa atende 200 pashent. Na e momentonan aki tin tres dokter pa adulto mayor cu ta atende cu un total di 194 pashent den SABA y aki, el a subraya, nan kier pa e mesun tipo di calidad di cuido wordo brinda tambe na tur e 256 adultonan mayor cu tin den e casnan di cuido priva.

Cambio di perspectiva

E tercer punto di prioridad ta enfoca ariba con sociedad ta mira y anda cu embehecemento. Minister Arends a enfatisa cu esaki ta un punto cardinal pa loke ta e cambio di perspectiva, unda ta bay di un perspectiva di medicalisa y cuido di embehecemento pa bay pa un perspectiva mas social.

“Ora mi ta papia di esaki, ami mes como minister y como gobernante, como Gobierno di Aruba, nos ta imagina nos un Aruba unda embehecemento y adultonan mayor no ta wordo asocia mas cu limitacion, cu enfermedad of cu isolacion. Nos ta mira un Aruba unda cu adultonan mayor por disfruta di nan bida cu orguyo, dignidad y cu energia positivo y esey ta loke pa mi como minister di Asuntonan di Adulto Mayor, prome minister cu ta encarga cu e ministerio aki, esaki ta loke nos kier cambia den e perspectiva di nos comunidad,” el a subraya.

Pa logra esaki, el a indica, su ministerio a presenta un nota di maneho cu ta basa riba dos punto importante. E prome ta cuido adecua na e luga adecua. El a ratifica cu e cambio di perspectiva ta cuminsa cu e cuido na cas, unda cu e adulto mayor por tin tur e comodidad, tur e mobilidad y espacio pa e por sigui disfruta di su propio hogar.

Agregando na e punto aki, el a referi cu tin comentarionan ta indica cu como minister e ta contra verpleeghuis (centro di enfermeria). El a aclaria cu den un carta di november 2022 na ningun momento el a bisa cu Gobierno di Aruba of su persona como minister ta contra un verpleeghuis.

El a menciona cu loke e carta en cuestion ta atende ta cu si un centro kier bira un clinica specialisa priva, por haciele, pero mester tene cuenta cu no por hacie riba subsidio cu ta aloca pa cuido di adultonan mayor.

“Esaki ta caminda nos tur tin cu para keto y compronde cu e carta, of e manera cu e ta wordo presenta den prensa y publicamente, no ta e contenido di e carta. Ningun momento ami como gobernante a bisa cu nos ta contra un verpleeghuis, pasobra nos sa cu tin e necesidad pa e tipo di cuido aki,” Minister Arends a enfatisa.

E di dos punto di e nota di maneho ta e perspectiva social di embehecemento y cuido. Pa loke ta parti di cuido e enfoke ta pa e adultonan mayor keda mas activo den comunidad, tin mas participacion, ‘active aging’ (embehecemento activo).

El a remarca cu no ta pasobra e adulto mayor a yega edad di pensioen esey kiermen e mester sinta na cas y no contribui mas na e mercado laboral y economia. “Nos kier mira nos adultonan mayor sigui participa y esey ta loke e nota di maneho ta atende cune,” el bisa.

Bao di e di dos punto di e nota di maneho mester agrega tambe, minister a señala, cu p’esey mes a institui un Directie Ouderenzaken caminda ta bay atende cu cada un di e puntonan pa loke ta e nota di maneho.

El a menciona cu den e departamento aki ta bay implementa un liña di yamada, un help desk, ta bay tin un total di 13 profesional, di director te cu psicologo, cu lo traha den Directie Ouderenzaken pa atende cu e parti di cuido, pero tambe e parti social y embehecemento di e adultonan mayor.

El a enfatisa cu e ta un proceso frustrante pasobra for di october aña pasa e instellingsbesluit (decision institucional) y formatieplan (plan di formacion) pa Directie Ouderenzaken mester a keda cla, pero ainda esaki no ta cla. El a remarca cu e ta spera cu dentro di poco esaki por yega na Ministerraad pa tuma un decision y asina cuminsa adelanta tur e trayecto-, proyecto- y trabaonan cu tin den agenda pa wordo realisa pa loke ta trata Directie Oderenzaken.

Pa trece claridad y duna contenido na e discusion cu ta andando na e momentonan aki entre Gobierno di Aruba y SABA, Minister Arends a splica cu e ta a basa riba cinco punto cardinal:

1. Gobierno ta stipula maneho;

2. Gobierno ta scoge instancia pa ehecuta maneho;

3. Pa ehecuta maneho e instancia ta ricibi subsidio di Gobierno;

4. E instancia mester duna cuenta financiero na Gobierno mirando cu subsidio ta fondo publico;

5. Gobierno na su turno ta duna cuenta di fondo publico na Parlamento.

El a indica cu S.A.B.A. actualmente ainda no ta cumpli cu punto 1,2,3 ni 4 menciona ariba, cu na Gobierno su turno no por cumpli cu punto 5. E leynan di subsidio ta rekeri un accountantsverklaring di e instancia cual ta trece siguransa riba e transparencia, specialmente ora ta trata di un suma alrededor di 22.5 miyon florin. E jaarrekening nan desde 2017 ta solamente samenstellingsverklaring y di 2021 y 2022 ainda Gobierno no a ricibi esakinan.