Maneho di idioma mester atencion mesora mirando cu idioma ta un di e problemanan pa enseñansa na Aruba. Esaki ta locual e grupo di trabao di Inspeccion di Enseñansa di Hulanda y Aruba ta pone den nan rapport di revision. E grupo di trabao den e rapport preliminar a presenta dos scenario cu por usa pa scoge cua ta e idioma(nan) di instruccion pa asina sigura mehoracion di produccion den enseñansa en general.

E prome ta cu enseñansa ta primariamente dirigi cu alumnonan por sigui un estudio di continuacion exitosamente na Hulanda. Na e momentonan aki, como 50 porciento di tur graduado di MBO, HAVO y VWO ta bay Hulanda. Cu implementacion di e escogencia aki, e maneho di idioma mester ta dirigi cu tur alumno por domina Hulandes pa nan por cumpli cu e exigencianan pa drenta enseñansa na Hulanda y no ta lucha cu estorbonan relaciona na idioma. Esaki ta exigi na prome luga cu e transicion denter di e tipo di enseñansa mester ta optimalmente organisa, unda particularmente a palabra exigencianan pa e idioma Hulandes. Esaki ta evita cu alumnonan ta keda pega of no ta keda admiti na enseñansa avansa pasobra nan no ta domina Hulandes suficientemente.

E ta rekeri tambe suficiente material di les y metodo valida y suficiente docente cu ta domina e idioma (Hulandes) pa garantisa un proceso continuo asina.

Mas ainda, na momento cu determina e maneho di idioma, mester tene cuenta cu e idioma materno principal di mucha y e constelacion di e poblacion di alumnonan, pa evita retraso y promove oportunidad igual. E ta nifica cu mester instrui idioma Hulandes basa riba e situacion di comienso, unda por cu un vision cientifico. Por ehempel, si ta scoge Hulandes como idioma di instruccion, e estudio pa formacion di docente mester ta conecta na esaki. E ta nifica cu tin suficiente docente cu mester keda educa cu por domina Hulandes na un nivel adecuado pa cumpli cu e necesidadnan di didacta cu e alumno mester. Den e ehempel aki ta esencial cu Gobierno ta crea e plataforma pa Hulandes como idioma di instruccion banda di e identidad cultural di Aruba cu ta mara na Papiamento.

Consecuentemente e ta consehabel pa informa mayor, docente y otro actornan envolvi riba e oportunidadnan cu un maneho di idioma asina ta brinda e generacion nobo di alumnonan, unda e balor di Papiamento no ta na discusion. E creacion di posibilidadnan pa mayornan cu no ta domina Hulandes pa asina yuda nan yiunan tambe merece atencion.

Finalmente, los di e maneho di idioma tin otro factor cu mester di atencion pa percura cu e transicion entre enseñansa na Aruba y e continuacion na Hulanda ta mehora. Esakinan ta locual a menciona den otro recomendacion den e rapport. Manera e necesidad pa studiantenan di Aruba tin e habilidadnan di estudio necesario, por ehempel, siña traha mas independiente y e falta di preparacion cu tin awor pa ta miho prepara pa bida y bida na Hulanda, incluso studiamento.

Maneho di idioma basa riba idioma di instruccion den enseñansa superior

Scenario dos ta basa riba e ambicion di salida central di un economia di conocemento local cu ta fuerte. Den e scenario aki, enseñansa ta dirigi na un fluho mas grandi pa enseñansa superior y ampliacion di e oferta local denter enseñansa superior pa crea mas posibilidad pa sigui studia. E expectativa aki cu a termino esaki lo por conduci na mas posicion laboral pa personanan cu educacion superior. Mester mira ainda si e expectativa aki ta realistico pasobra nivel di educacion no tur ora ta e unico factor pa yena posicionnan laboral.

Den caso cu ta scoge e scenario aki, ta nifica cu e maneho di idioma mester ta dirigi na dominio suficiente di e idioma di instruccion den enseñansa superior, unda cu e por ta. E idioma aki mester brinda suficiente acceso na acumulacion di conocemento, particularmente material di les y otro fuentenan. Denter di enseñansa superior, e idiomanan ta sea Hulandes of Ingles, pero no Papiamento. Na mesun momento, pa gran parti di e poblacion di alumno, MAVO of EPB, EPI lo ta e maximo di educacion cu nan lo sigui. Mayoria di nan cu ta bay den mercado laboral ta usa Papiamento como nan idioma di habla.

E grupo di trabao ta ilustra e proceso aki cu un ehempel, esta si ta scoge pa e scenario aki, e ta bay pa un maneho di dos coriente pa un enseñansa basa riba dos of mas idioma. Esey ta nifica cu mester reconoce cierto consecuencianan y absorba esakinan. Asina e ta nifica cu pa e sistema di enseñansa aki, den un aña di scol lo tin instruccion den dos idioma, di cual forma e liña di continuidad generalmente unicamente por keda garantisa ora cu ta traspasa pa un scol cu e mesun idioma di instruccion. E ta implica cu e oportunidad pa sigui na un enseñansa superior ta bira mas limita caba for di scol basico y cu alumnonan, for di e momento di scoge pa un direccion di les den un idioma specifico, tin menos libertad pa escogencia di estudio despues.

Di otro banda, e sistema di enseñansa dual ta brinda e oportunidad pa specialisacion di docentenan den entre otro habilidad di idioma. Mescos ta conta pa e oferta di enseñansa, cu ta inclui material di les. Esaki lo por yuda e calidad di enseñansa. Den e plan di implementacion ta duna di forma responsabel cua balans e escogencia di maneho ta busca entre un banda, aumenta e oportunidad di fluho pa mas educacion y e otro banda, e diseño di un sistema dual, y kico esaki ta nifica pa e plan di enseñansa.

Mester bisa cu e instituto ResearchNed cu tambe a investiga e retonan di studiantenan di Aruba pa completa educacion superior, a papia cu un grupo y a tene encuesta entre studiantenan pa sa kico nan mes ta considera nan problemanan. Alumnonan riba e islanan, incluso Aruba ta consciente di e problemanan cu nan lo por confronta si nan mester drenta e estudio tercero, sea ta MBO, HBO y Universidad, sea na Hulanda of na otro pais. Y e prome cu nan a menciona ta e atraso pa loke ta idioma, particularmente Hulandes.

Maneho di idioma a base di debate nacional

Bon Dia Aruba a tuma contacto Inspector di Enseñansa, Sr. John Hessen kende ta na cabez di e grupo di trabao di Aruba pa su opinion riba e recomendacionnan. Sr. Hessen a bisa cu a palabra cu ta e Minister di Enseñansa Sr. Endy Croes ta e unico cu ta hiba palabra riba e tema y cu e grupo di trabao ta presenta recomendacion, pero ta Gobierno ta dicidi maneho. Den e rapport mes, a bisa cu e grupo di trabao kier bay den combersacion cu e Minister, pa haci su escogencia na tempo pa sa cua ta e scenario cu Aruba lo kier pa asina por elabora esaki den e rapport final.

Segun sr. Hessen, “a palabra cu ta Minister so ta papia di dje. Y Minister tin su maneho y prioridad caba.” Dia prome di Februari, Minister di Enseñansa a presenta su vision pa enseñansa y a papia di innovacion den sistema di enseñansa, trahando cu meta nucleo y funcion nucleo, conhuntamente cu tur stakeholders. Pero, e Minister a bisa si cu e palabracionnan di Landspakket ta influencia e maneho.

Minister Croes a bisa dia 1 di Februari cu e decision riba maneho di idioma lo sosode cu participacion di tur stakeholders y cu e ta anticipa cu ta bay tin debate fuerte riba e tema di maneho di idioma. Pero, e decision lo tuma den un debate nacional. Segun Minister Croes, aki cuater aña e kier mira atras y bisa cu hunto a logra pasonan y adelanto grandi pa e veld enseñansa.

Potret: Caribisch Netwerk.