ORANJESTAD – E acceso pa Internet tambe mester forma di educacion di e mayornan, educa ta mustra, siña, instrui, prepara, no ta algo pa sconde. Un bon educacion ta genera confiansa y respet, sino ora e muchanan no tin orientacion y e limitenan hopi claro, nan lo por crea desconfiansa den ambiente di famia.

Ora nos ta papia di uso di aplicacionnan riba telefon inteligente, iPad, laptop, etc, hopi biaha nos lo por pensa riba un adolescente of un persona adulto pero den tempo aki hopi muchanan chikito te hasta baby lo kier haci uso di esey. Internet ta un herment cu tin cos bon como tambe tin cos malo, pero ta inevitabel cu awendia e muchanan no lo por haci uso dje pa motibo cu ta parti di su desaroyo social y educativo.

Durante un entrevista cu Bon Dia Aruba a haci cu Natasha Gilkes director di Fundacion pa Nos Muchanan el a splica cu awendia e muchanan ta sinti curiosidad pa e mundo virtual aki, pero tambe e mayornan mester compronde cu nan lo por bira compulsivo, nervioso y tambe adicto si e uso di internet no tin un limite y supervision di parti di e mayornan.

Sra Gilkes tambe a expresa cu un mucha cu ta haci hopi uso di internet ta socialisa menos, ta hunga y ta move menos tambe, pa via di esey lo por ofrece por ehempel trinta minuut pa un ora pa disfruta, despues e mester bay haci otro cos, “laga nan bay pa un workshop di pintura, laga nan pa bay un scol di futbol, haci swuimles, pa haci loke nan gusta, un muchanan cu ta haci otro actividad tin menos necesidad pa ta bezig cu internet”.

Tambe sra Gilkes a referi pa American Academy of Pediatrics cu ta bisa cu un baby mucha entre 0 y dos aña no mester di un pantaya, e mayornan mester compronde cu un telefon inteligente, un ipad of un laptop no mester sirbi como babysitter pa motibo cu esaki ta un responsabilidad di e mayornan.

Di mesun manera sra Gilkes a splica cu un mucha mester tin minimo entre 10 y 12 aña pa haci uso di un telefon inteligente y 14 aña pa nan lo tin acceso na un red social, e muchanan mester balora e comunicacion fisico riba di esunnan cu nan lo por tin pa via di e tecnologia nobo, su educacion ta e base di un internet mas seguro den futuro.

Sra Natasha a comenta cu e mayornan mester alerta e muchanan riba e peligernan cu ta existi riba internet, por ehempel, siña e muchanan pa no bisa o skirbi riba ni un rednan social su edad, telefon, adres y publica potretnan delicado cu lo por hala e atencion di personanan cu otro intencion, pa motibo cu un bes e potret bay e no ta den su man mas.

Sra Natasha a duna algun tip of recomendacion cu e mayornan lo por aplica pa e muchanan lo por haci un bon uso di internet por ehempel:

  • Lo por crea un rutina pa dia den e cual e mucha lo tin un espacio pa tecnologia.
  • Crea passwords cu e muchanan y activa e filter di siguridad y control di mayornan pa e muchanan no lo por tin acceso a contenido inapropia como pornografia.
  • Duna conseho pa e muchanan no acepta hende ni contesta e mails di persona cu e no ta conoce, pa mucho amabel cu e persona lo por ta.
  • Denuncia cualkier actividad sospechoso, e mayornan lo por haci un denuncia via on-line.
  • Consulta como mayor e history of navigation.

Pa finalisa sra Gilkes a expresa cu ta importante pa mayornan tin bon comunicacion cu nan yiunan tocante e tecnologia (Netiquete) ta importante pa papia e uso di dje di un manera responsabel, nan tin e poder di monitoria loke su yiunan ta haci riba social media de bes en cuando, no laga e yiu solamente riba gadgets, ofrece pa nan otro actividad pa haci cu lo por tin beneficio pa su desaroyo motorico y social.