‘Sensory play’ ta inclui cualkier actividad cu ta stimula un mucha chikito su sentido di tacto, olfato, gusto, bista y oido, como tambe cualkier cos cu ta involucra movemento y balans. Nicole Arends y Danique Lande, a traves di Everyday Sensoryplay ta trece e estilo di wega aki na tur mucha pa beneficio di nan desaroyo.

Den un entrevista cu Bon Dia Aruba, Arends a conta con el a cera conoci cu sensory play. “Tempo cu mi yiu tabata baby ainda, mi tabata riba Instagram y mi a haya un pagina di un persona cu tabata laga su yiu hunga cu aros, cu macaroni. Mi tabata asombra! Mi tabata djis para den mi cushina, y mi a pensa, ‘okay mi tin un paki di macaroni den cashi cu nos no a usa, mi tin un tray grandi, zeefjes chikito, y shot glasses di mi tempo prome cu mi tabata mama. Anto mi a djis habri un paña den cushina, mi a duna mi baby e baki cu macaroni curu, e zeefjes y e cupnan, y mi a djis observ’e”, el a conta. “E tabatin apenas 16 luna y el a hunga pa 60 minuut stret!”

Arends a keda asombra. “Esaki a tuma mi nada, a costa mi nada, e tabata enfoca pa 60 minuut! Mi nunca a mir’e enfoca asina largo riba nada otro, ningun co’i hunga, nada. Pues mi a pensa, tin algo den esaki.”

Asina el a bay experimenta cu mas cos, y a keda gusta e resultado. Arends ta bisa cu e resultado ta inmediato. Ademas, tabata great pa observa su baby desaroya asina lihe, asina bon cu su habilidadnan motor. Profesionalnan di desaroyo infantil ta comenta cu Arends su baby su habilidadnan ta hopi desaroya; dokter tambe a comenta. Asina el a realisa cu tur e sensory play realmente tabata yudando su desaroyo. Y el a dicidi pa sigui educa su mes riba sensory play. “Ora mi ta hacie cu mi yiu, mi ta sinta su dilanti, mi mes ta pasa mi man den e baki macaroni. E tabata asina terapeutico, e zonido con e ta cay… asina mi a pensa cu nos ta usa nos sentidonan tur dia, nos ta experimenta mundo a traves di nos sentidonan. Pues pakico nos a stop di duna atencion of dedica tempo na esaki?” Tur hende cu haya chens pa hunga cu sensory play, nan ta encanta.

Danique Lande, kende tin experiencia y estudio pa traha cu mucha, a bin traha hunto cu Nicole riba Everyday Sensoryplay. Nan conoce otro desde tempo cu nan tabata na basisschool na Aruba. Lande a conta Bon Dia Aruba cu cada actividad di sensory play tin su splicacion tras di dje. “Por ehemplo un actividad pa baby ta consisti di un plachi preto cu blanco. Pakico e ta preto cu blanco, pakico tin patronchi asina pa por ehemplo un baby di tres luna? Aunke babynan hopi chikito no ta haci mucho, no ta move mucho, nan ta desaroya nan sentidonan caba. Nan ta wak rond, nan por sinti e temperatura. Awo, e actividad ta simplemente pa djis mira e patronchinan – esaki ta yuda nan desaroya nan bista, desaroya nan nervionan, ta yuda nan enfoca nan atencion ya cu no tin hopi distraccion.”

Tur actividad tin un aspecto cune, sea ta temperatura, coordinacion man-wowo, motrocidad fini of grueso. Na momento cu e mayornan ta presente, por splica e ciencia tras di cada actividad.

Everyday Sensoryplay
Nan grupo di wega pa baby y mucha ta pionero na Hulanda den sensoryplay como un metodo di educacion trempan. Arends a bisa cu e ta kere cu sensory play mester bira mesun importante cu e otro sistemanan di educacion trempan. Esaki pasobra ta yuda desaroya sentidonan cu ta esencial y necesario pa desaroyo di un mucha. E ta destaca cu permiti e muchanan ‘haci desaster’ ta permiti nan pa descubri mundo. Por ehemplo, door di laga nan laga cosnan cay nan ta siña di gravedad. Y door di permiti e muchanan explora nan sentidonan libremente, nan ta siña y descubri mundo rond di nan. Door di a sirbi nan necesidad pa explora, ta haci nan comportacion miho den otro areanan.

“Sensory play ta ‘open ended’, no tin un manera corecto pa hunga”, Arends ta enfatisa. “Ta e imaginacion di e mucha loke ta crea e wega. Tin un sinfin di wega cu por crea asina. Ta desaroyando su imaginacion di un manera diferente cu por ehemplo role-play of cualkier otro manera. E ta siña hunga independientemente tambe, y pa enfoca riba un solo cos pa hopi tempo, ya cu tur otro factor a keda afo.” Asina ta con un mucha por hunga un ora largo riba su mes explorando. “Nos kier pa nan mes ta den nan mesun mundo”, Lande ta agrega.

Lande a splica cu nan ta haya importante pa educa mayornan riba e aspecto importante cu co’i hunga no mester ta caro. “Tur nos material ta cosnan basico cu bo tin den cas – carton di papel di WC; cualkier paki di carton, cort’e den un par di forma y traha algo cune y bam! Bo tin sensory play.”
E ta destaca cu no ta costa ni tempo ni placa pa traha un actividad di sensory play pa muchanan.

Sesionnan na Aruba

Awo Lande y Arends ta bin Aruba den luna di juni pa mayornan por participa den sesionnan di grupo y asina siña pa incorpora sensory play den educacion di nan yiu.

“Mi sa na Aruba cu situacion ta dificil pa hopi hende, y mi sa cu hopi biaha mayornan no tin tempo pasobra nan tin cu traha asina duro. Y e muchanan no ta haya suficiente atencion pa desaroya na habilidadnan cu nan mester a largo plaso. Con hopi nan lo prospera si nan tabatin acceso na sensory play? Mi soño ta pa yuda mi isla chikito, pa nos generacion bay dilanti. Y mi ta yuda cu algo cu ta facil, ta reciclable, ta taste-safe,” Arends a bisa. “Y nos a keda haya yen solicitud pa bin Aruba.”

Nan ta bay haci tayer na scol, tayer publico, y bishitanan priva na cas. Ta bay tin dos grupo: grupo di baby di 0-16 luna; y e otro grupo di 17 luna te cu seis aña. Pero muchanan mayor di seis aña por participa – djis mester acerca e grupo pa laga sa cu tin un mucha mayor, asina nan por prepara un actividad adecuado pa su edad.

No ta un secreto cu educacion na Aruba mester di ayudo. “Mi por echt wak esey ta pasa na Aruba. Mi mama ta traha na un bassischool y ta conta mi con cosnan ta canando. No semper e hendenan ariba tin bon comunicacion. Anos ta traha abao aki directo cu e muchanan, nos por haci un impacto directo pa yuda duna e muchanan e empuhe y stimulacion pa nan desaroya”, Lande a comenta. “Con desaroya e muchanan ta bay ta ora nan yega kleuter si nan a pasa henter dia dilanti un pantaya?” Nan idea ta pa den créche, kleuter y basisschool dedica al menos un lesuur pa siña y experimenta cu sensory play.

Sensory play ta beneficia tur mucha di tur edad. “E prome cinco aña ta hopi importante pa desaroyo di un mucha”, Lande a bisa. “Pero e no ta caba eynan, pasobra adultonan ainda ta usando y perfeccionando nan sentidonan.” Den e prome cinco aña e cerebro ta desaroya, y despues no mas, y ta p’esey ta considera e prome cinco aña esnan mas importante, y mester desaroya e cerebro cu habilidadnan y desaroyo di calidad.

Pa muchanan mayor, nan ta bay mas den e parti di haci experimento hunto, cosnan mas ‘cientifico’ cu e muchanan lo haya mas interesante.

Pa finalisa, Lande y Arends ta invita tur mayor na Aruba cu ta interesa den experimenta sensory play pa acerca nan pa mas informacion, y pa participa den un di e sesionnan den luna di juni.