Bon Dia Aruba a acerca Minister di Fiansa y Asunto Economico, Xiomara Maduro ta trata algun puntonan relaciona cu necesidad financiero, sistema fiscal, gasto di personal y pago di bonus.

Necesidad financiero

Minister a yega di indica cu e necesidad financiero di pais Aruba pa 2020 ta net riba 1 biyon florin. Pero CAFT a conseha pa tene e deficit na 808 miyon florin. Unda lo bay reduci mas gasto?

E mandatario a laga sa cu e necesidad financiero di Aruba ta manera indica den e grafico adhunto. E diferencia cu locual CAFT ta indica ta pasobra Hulanda ta duna fiansa pa locual realmente mester cumpli cune, paga den 2020, conforme e necesidad di likides.

Pues cu otro palabra –segun e mandatario- locual ta e obligacion financiero (credito) cu Gobierno ta cera den 2020, pero ta paga den 2021, no ta wordo financia (te ainda) pa Hulanda. Esaki ta un tema cu ainda gobierno ta den deliberacion cu CAFT.

E diferencia ta surgi door cu Aruba su presupuesto tin un otro base administrativo cu esun di Hulanda, el a bisa. Locual si el a laga cu no ta asina cu lo mester bay corta extra den gasto. Si ta asina cu Gobierno no por haci tur inversion manera cu a keda presupuesta.

Sistema fiscal

Un biaha mas a start e discusion riba cambio riba sistema fiscal. Den e landspakket ta mustra un inclinacion of preferencia pa un BTW. Pa locual ta reforma fiscal, minister Maduro a bisa cu, ya prome cu Covid y acuerdo cu Hulanda, Gobierno tabata trahando riba esaki. A laga IMF tambe haci un evaluacion den cual nan a conseha Aruba pa bay over na un sistema di BTW. Si ta asina cu e lo tuma 18 luna pa por implementa e sistema eynan na Aruba. Na momento cu sigui cu reforma fiscal lo mester tuma un decision riba esaki.

Gasto di personal

Gasto di personal lo ta casi un 17.5% di nos GDP algo insostenibel. Na Aruba no por kita ambtenaar gewoon sin mas. Cual ta e salida?…. corta riba tur salario 20%? Esaki ta un interogando cu tin empleadonan publico preocupa.

Segun minister Maduro pa locual ta gasto di personal eynan tambe ya prome cu Covid y acuerdo cu Hulanda, gobierno a traha riba esaki y a laga CAFT y tambe Banco Mundial haci un evaluacion.

Prome cu esaki Gobierno tabata aplica e Beleidsplan Personeels Verlaging (BPV) y tabata raporta caba riba e bahada di gasto cu tabata wordo logra. Un gasto grandi di personal ta relata na gasto di overtime y pa esaki tambe e pasonan ta wordo tuma pa por maneha y baha e gastonan aki cu ta presenta nan mes den e cuerpo uniforma di Gobierno. Pues ta trabounan cu a cuminsa di prome cu e pandemia y awor mester sigui nan curso.

Encuanto si ta wordo descarta totalmente mas reduccion riba salario di ambtenaar. Ya cu un palabra cu tin sindicatonan di sector publico preocupa tin di haci cu cortamento riba gasto di personal ‘tot nadere order.’

Minister Maduro a bisa cu un condicion di Hulanda ta pa e cambionan haci debi na e pandemia, corta 12,5% den gasto di personal, bay tot nadere order. Pues esey ta significa cu e 5% salario y 50% premie na augustus y november lo sigui te proximo aviso. Cada tranche di prestamo tin condicion. Te cu awor ta esaki ta e condicionnan riba mesa pa locual ta cortamento den gasto di personal.

Pago di bonus

Proximamente funcionarionan publico mester haya nan bonus. Kico lo para cu e pago di e bonus aki?

E mandatario a splica cu pa locual ta cambio den pago na ambtenaar debi na e pandemia ta 5% di salario 50% vakantieuitkering y 50% di e premie di augustus y november. Por lo otro tur cos a keda mescos cu prome cu e pandemia.