Ayera a celebra Dia Internacional di Idioma Materno, institui pa Unesco na 1999, pa acentua importancia di idioma materno pa desaroyo di individuo y pueblo en general. Nos tambe ta un pais unda lucha pa un posicion prominente di e idioma materno di mayoria di nos ta presente pa hopi aña caba. Y mester bisa cu a logra bastante, mas cu otro teritorio den nos region cu tin un idioma crioyo, banda di aceptacion di un idioma oficial segun e pais Europeo na cual e teritorio tabata pertenece den pasado. Sin embargo, esey ta leu di por yena nos cu satisfaccion, pasobra tin hopi mas trabao pa haci, y e mannan na obra ta poco.

Naturalmente ta positivo cu, manera den e siman cu a pasa, ta haci anuncio di 21 buki digital pa mucha, cu a bira disponible recientemente. Di otro banda, ta notable cu fuera di algun ocasion manera e fecha di ayera, durante resto di aña ta tende poco di kico ta haciendo pa fortalece desaroyo di nos idioma local. Nos mester limita nos mes na duna muestra di amor pa nos idioma materno a traves di algun celebracion riba e fechanan ‘obligatorio’ aki? Lo no ta mas practico pa analisa kico realmente nos ta haci durante resto di aña, y si esey resulta poco, anto cuminza traha riba e otro tareanan ey tambe? Kico asina ta anto e cosnan cu ta sobresali?

Por ehemplo, nos tin un lista oficial di palabra na Papiamento, cu ta data di años atras, sin cu nos ta ripara cu tin algun forma di ‘mantenimento’ pa esaki. Como medio di comunicacion cu ta produci texto na Papiamento na volumen grandi seis dia pa siman, y cu ta haci uso di e vocabulario digital aki, nos ta ripara cu a traves di tanto aña hopi palabra a bira di uso comun, mientras cu nan no tin presencia den e vocabulario aki. Ta haci falta un instancia cu ta tuma na su encargo pa sigui desaroyo di Papiamento y cu ta adapta e lista, segun mas palabra ta haya uso comun den nos comunidad y economia. Por ta cu inmediatamente nos ta haya e respuesta (un palabra cu por cierto no ta aparece riba e lista menciona), cu nos ta usando un palabra cu ‘no ta Papiamento’ y cu masha bon nos por a usa aki e palabra ‘contesta’. Esey ta berdad, pero di nos banda nos lo ‘contesta’ anto cu ta con nos lo traha riba enriquecimento di nos idioma si nos no ta introduci palabra y sinonimo nobo? Esnan cu ta envolvi den traduccion profesional mester por sa cu na varios ocasion nan ta haya nan den e situacion cu e palabra cu ta oficialmente riba e lista no ta refleha completamente e sentido semantico cu e palabra cu nan mester traduci ta representa. Y den esaki nos mester por haya apoyo di banda di nos poetanan, cu no por y no mester limita nan mes na palabra cu ta den e vocabulario oficial. No solamente esey lo limita nan den nan expresion artistico, pero ta exclui nan di por aporta na enriquecimento di nos idioma. Aki anto, tin un tereno importante unda trabao ta necesario y urgente.

Tambe nos ta ripara cu te awe ainda conocimento general di Papiamento ta asina pober, cu hopi biaha ta haci uso di palabranan casi similar, pero den un contexto eroneo. Por ehemplo, un persona cu no sa distingui entre disposicion y disponibilidad. Tambe e ‘variantenan’ nobo di palabra cu ta existi desde antaño caba, pero cu pa ignorancia ta haya un bachi nobo: por ehemplo den medionan di comunicacion y entre nos politiconan nos ta haya e ya famoso ‘nombracion’ envez di ‘nombramento’; igualmente ‘cargacion’ na lugar di ‘cargamento’. Tin hopi mas den e categoria lamentable aki. Nos mester cuminza categorisa e tendencianan aki como uso ‘creativo’ di idioma o nos ta cuminza reconoce nan como uso eroneo di nos idioma? Aki segun nos humilde opinion no ta trata di introduccion di palabra nobo den nos idioma, sino di simple ignorancia di kico e palabra corecto ta. Nos no ta mira den e discusionnan cu tin entre linguista cu ta presta atencion na e tipo di desaroyo aki, cu segun nos no ta contribui na alza e nivel di dominio y uso corecto di Papiamento.

Awor, naturalmente como medio di comunicacion nos no ta critica sin tira un vista den nos propio cas. Tur corant, di papel o digital na Papiamento, ta parce un mondi completo di tur forma di skirbi Papiamento. Den esey esun di nos tampoco ta un excepcion. Nos ta ricibi parti di loke ta publica di otro fuente y hunto cu e produccion propio, cu tampoco ta liber di su erornan, ta imposible pa coregi un corant completo. Consciente di nos obligacion pa mehora nos propio trabao, nos ta kere tambe cu ta necesario mas colaboracion entre prensa y linguistanan local, pa cuminza haci e trabao necesario pa nos por avanza cu un mihor nivel di dominio di Papiamento en general. Esaki por contribui na su turno na mas comprension di structuracion di idioma en general, loke por yuda den e supuesto dominio necesario di e cuatro idiomanan clave na Aruba, cu na e momento aki ta parce mas bien un mito.