Desaroyo ta bay masha rapido den e dianan aki, y esey no ta nada straño. Apenas a caba di aproba presupuesto 2020 y awe caba tin reunion di conseho di Ministro di Reino pa discuti plan di e islanan den Caribe afecta pa e consecuencianan economico di e pandemia di coronavirus. Esaki ta resulta di e carta cu gobierno di Aruba a manda pa Conseho di Ministro di Reino, pa pidi ayudo di emergencia a base di Statuut (articulo 36). E situacion ta di e indole tambe pa actua cu e urgencia demostra. Nos ta bolbe bisa: hopi di nos ainda no ta realisa e daño enorme bao di cual practicamente nos tur ta bay sufri. Ilustrativo pa esaki ta cu gobierno den e carta ta expresa e temor cu e situacion cu tin actualmente no ta keda resolvi pa e aña aki mas, ya cu esey ta depende di e desaroyo economico den exterior y principalmente na Merca, cu ta nos mercado turistico principal.

Nos no ta haya loke ta pidi exagera; nos lo mester di e sumanan menciona. Sin embargo, ta imaginable cu Hulanda no lo ta tanto encanta cu e peticion di un donacion di 400 miyon euro, practicamente na e momento aki 800 miyon florin, mientras un parti mas chikito ta loke lo mester fia, eventualmente hunto cu Hulanda. Den e asunto aki ta bon pa corda cu ta haci peticion di ayudo na Conseho di Ministro di Reino, pero ta Hulanda lo mester bay di acuerdo, pasobra ‘Reino’ no tin placa, ta Hulanda tin. Naturalmente na e momento aki nos no ta na altura kico a keda negocia caba, pasobra riba su mes tin comprension di banda Hulandes pa e situacion den cual e islanan ta, esey a keda expresa caba. Esey por resulta den un parti mas grandi cu ta prestamo, pa paga back den varios decada, por lo menos 30 aña manera gobierno di Aruba ta pidi.

Di otro banda, gobierno Hulandes lo no perde e oportunidad pa laga nos gobierno sinti, cu ta net esaki kier a evita cu nan presion pa logra un maneho financiero responsable, loke no tabata haci na practicamente ningun momento den e mas di trinta aña di pais autonomo den Reino. Y esey ta implica cu pa e proximo decadanan nos lo mester siña biba cu e realidad di un supervision Hulandes/di Reino, cu mas enfasis ainda riba bon administracion financiero y gubernamental en general. Esey lo ta mas un problema pa esnan cu cada rato ta expresa nan disgusto pa e hecho cu den e Reino aki, y mayoria di nos kier ta parti di esey, supervision ta un realidad. Pues pa basta tempo awor, ayo Begrotingskamer, ayo na bisa ayo na CAft, y hala faha mara den hopi sentido.

Tur esaki lo tin como consecuencia cu gobierno awor no por scapa mas di e necesidad di baha gasto. Pa hopi tempo gobierno(nan), esun actual tambe, a core pa e realidad aki, pero awor si no tin caminda di sconde. E sacrificionan den sector priva ta grandi, hasta si nos logra haya e ayudo financiero pa alivia e dolor di diesmiles di retiro y di otronan cu ta mira nan salario corta pa mantene e empresa unda nan ta traha a flote. E situacion extremo aki lo mester trece un cambio den e situacion financiero di e empleado publico, cu lo mester entrega parti di nan beneficionan. E gremionan empresarial e siman aki a lanta nan voz caba indicando entre otro e lista di beneficio cu ta existi y cu riba nan mes caba ta excesivo. Na cual pais un empleado publico tin cuatro beneficio extra riba su salario, ademas di e dianan extra liber di ATV, cu ta un estorbo grandi den funcionamento di e aparato publico y de paso tambe den enseñansa. Kitando tur premie extra salvo esun di vakantie, ya caba ta trece un cierto alivio pa gobierno. Cu e medida aki lo bay costa gobierno actual e proximo eleccion? Esey ta posible, pero den tempo di guera, medida di guera. Den tempo di e crisis di Lago tambe gobierno insular bao liderazgo di Betico Croes a mira su mes obliga di corta salario drasticamente, y a paga e prijs politico di esaki. Por ta cu historia ta ripiti, pero talvez ta posible tambe pa evita esaki. Politica ta e arte di sa formula descripcion di realidad na e manera mas faborable, pa yega na curason di esnan cu ta representa mas voto, pasobra ta esey ta gana eleccion.

Pa hopi aña, manera nos a yega di bisa varios biaha, semper tur gobierno a biba cu miedo pa e poder di e ambtenaarnan. Manera nos a describi na variso ocasion, interes di e cinco mil ambtenaar tabata mas importante cu e cincuenta mil empleadonan di sector priva. Nos a yega na e momento cu esaki no por mas, pasobra ta di e cincuenta mil aki mitar ta bay perde trabao o a perde caba. Ta un ilusion cu dentro di un par di luna nos ta riba pia caba y ta sigui ‘business as usual’ y nos ta contento cu gobierno ta realisa su mes esey. Tempo di guera, tempo di cambio.