Poco poco pero sigur, e proposicion di laga Aruba bira un municipio (gemeente) di Hulanda a cuminsa haya mas atencion, y ta creando mas discusion. Esaki na cierto momento por bira bastante cayente tambe, ya cu e tema ta toca e mero curazon di nos actual problemanan, unda un banda ta bisa cu ‘nos a proba cu nos no por’ mientras e otro banda ta keda mira futuro den nos actual autonomia. Sin cu nos ta core scoge banda, ta importante pa scucha e argumentonan principal di ambos campo. Pero nos no ta keda eynan, pasobra tin varios aspecto cu nos no ta tende e bandanan ta toca.

Laga nos cuminsa cu nos ciudadanonan cu ta harta di e mal gobernacion cu nos ta experimenta pa mas di trinta aña caba, sin cu ta mira un mehoracion ta tumando lugar. Den e forma di mira e asunto aki, no tin otro manera pa sali for di e actual abismo cu reconoce cu nos no tin e capacidad pa nos mes goberna e pida baranca aki. Pues, laga Hulanda tuma over, nos ta bira un municipio, manera Bonaire por ehemplo, y nos lo mira mas orden y progreso den e lugar aki… Naturalmente e punto di vista conoce mas angulo, pero nos ta laga esey te aki un rato.

E contrincantenan mas tanto ta haya cu nos no ta bay entrega asina sin mas nos autonomia, pa bay back den un epoca colonial unda e centro di poder na Hulanda ta dicidi den tur cos di cierto importancia, y ta haci cu nos ta bira un tipo di ‘ciudadano di segundo rango’. Un punto pa considera tambe. Kico awor ta faltando den e discusion? Pa cuminsa e pregunta: ta kico kier logra cu ‘bay back bao di Hulanda’ contra ‘conserva nos autonomia’? Por ta cu kier logra algo cu por logra bao di tur dos opcion? Laga nos tuma por ehemplo ‘bon gobernacion’. Ta posible logra esey bao di tur dos opcion? Laga nos bira mas specifico ainda: ta posible pa pone cierto regla specifico y estricto funciona bao di tur dos modelo, manera mihor control riba corupcion, cu a bira un di e enfermedadnan mas grave di nos actual sistema gubernamental?

Ban supone cu mester ta posible pa introduci un sistema eficaz di control di corupcion, den man di e mesun partidonan cu pa decadas a practica e corupcion aki caba. Nan ta dispuesto pa cambia? Y nan ta bay haci tur e trabao aki, pa e ciudadano di berdad por ta trankil, cu ta respeta su derechonan y cu, principalmente, e no mester paga pa haya loke e tin derecho ariba? Ban mustra positivismo y ban supone cu tur cos lo drecha: ministronan no mester di decenas di colaborador mas pa nan funciona. Ta bira imposible atrobe pa bode bira director, pa hende cu LTS dirigi departamento, consultant famia o amigo ta haya salario miyonario, etc.? Ta bin cu reglanan estricto pa empresa estatal y tur otro entidad publico, cu no por simplemente nombra famia y amigo den puesto di responsabilidad cu ta requeri algo mas cu carga jug di ijs den tempo di campaña? Puestonan ta haya requisito profesional aproba pa un instancia imparcial, cu ta nombra e personanan y no e ministro encarga?

Tambe nos lo kier sa si ta bin control debido riba enriquesimento den puesto politico, cu control promer cu drenta pero principalmente ora di baha… ta haciendo esey, standard…? Nos no ta kere. Un di nos redactornan tabatin algun aña pasa un encuentro cu un specialista financiero di Hulanda, cu a hera cay di su stoel y no kier a kere cu no tin control ‘achteraf’ riba cada un di nos politiconan, cu na manera bon mucha ta firma pa loke nan tin na inicio, pero ken a yega di tende di control despues? Den boca di pueblo varios biaha, recientemente tambe, ta papia di tal o cual politico cu a renuncia pasobra ‘e ta bay run su businessnan…’ Cual business e por a acumula? Nos sa cu e salario di ministro no ta malo, al contrario, pero pa crea un imperio empresarial cu esey, ta ‘otros cien pesos’. Di unda e placa a bin anto?

Awor, tur e tipo di medida aki pa garantisa integridad di nos mandatario y parlamentarionan, nos ta mira nan mes bay haci tur esey, y voluntariamente? Nos ta kere cu milagro mester por ta posible, pero cu un grandi lo tuma lugar aki na Aruba, y den e asunto aki, ta bay un poco leu pa mayoria di nos kere. Hasta e fanaticonan di e partidonan cu a traves di aña a converti corupcion den un arte lo no por kere cu ta pone tur e maldad aki un banda pa cuminsa goberna drechi.

Conclusion anto: imposible, pues ban bao Hulanda anto…? E storia no ta asina simple. Nos por haya e problemanan cu Bonaire ta experimentando, unda e poblacion local ta sinti su mes menosprecia pa un aparato gubernamental cu Hulanda a ‘take over’. Pero tin un caminda meymey, cu ta den implementacion caba. Hulanda a tuma riendas caba, den cierto asuntonan en todo caso. Nos paspoort no ta di Aruba, y si Aruba no ta tende, a bin medida caba, y tin mas pa bin…