E siman aki a cuminsa cu un noticia remarcable. E persona apunta como ‘kwartiermaker’ pa e institucion Ombudsman a haya e ingrato honor di sinta cu Rey y asumi e responsabilidad di conta con por ta cu Aruba, como unico pais den Reino, no tin un Ombudsman. Despues di a expresa su pensamento dilanti prensa, a sali un reaccion di su parti unda el a ‘suavisa’ henter e asunto.

Logico tambe, pasobra su superiornan na nivel politico lo no a keda contento cu e atencion negativo aki pa e asunto. Pero, si nan no tabata desea esey, anto nan por tabata un poco mas diligente den introduccion di e instituto aki. E berguensa mas grandi cu ainda e no a bira realidad no ta esun ora nos representantenan ta topa cu otro paisnan den Reino y realmente no por duna cuenta pakico ainda no a logra. E berguensa berdadero lo mester ta cu nan mester duna cuenta aki na e ciudadano cu te awe ainda no por conta cu e respaldo aki ora e mester confronta gobernacion. Y cu e por haya un poco proteccion contra trato indebido di banda gubernamental, si ta permiti e Ombudsman haci su trabao tambe.

Claro cu lo bisa inmediatamente cu e tardansa ta debi na e cambionan cu a surgi na diferente momento den e proyecto di ley, cu consecuencia cu tin diferente version ta circula, y nos tampoco sa sigur si nos tin e ultimo version den man. Pues nos no ta bay discuti e diferencianan den e versionnan cu lo a conduci na e tardansa. Loke si ta importante pa observa ta cu si berdaderamente e asunto aki tabatin prioridad, anto di hopi tempo e lo ta regla y operativo. Awor, kico ta haci cu e Ombudsman ta ser trata como un asunto di tercer prioridad? Probablemente pasobra pa e politico ta esey e ta… Y esey lo tin un splicacion tambe, y esey ta lo siguiente. Tur e leynan cu no tabata iniciativa propio, pero cu a impone riba gobierno di Aruba, di cualkier color na cualkier momento, a haya e trato aki. Esey por ehemplo ta conta pa e ley cu ta obliga gobierno practica transparencia, poniendo documento na disposicion di e ciudadano. E ley aki, Landsverordening Openbaarheid van Bestuur (LOB) ta parce di ta sufri di un conspiracion no expresa di e partidonan cu a goberna, por lo menos e dos grandinan, cu ningun ciudadano ta haya documento den su man. Y pakico? Pasobra ta ley imponi desde afo pa mehora gobernacion y no algo cu ta haci pasobra e mandatarionan local ta convenci cu esaki ta lo corecto. Nos ta sinti algo parecido den e caso di e Ombudsman, no solamente di e hecho cu e no t’ey ainda, pero tambe di con ta keda bira rond cu e contenido.

Por ehemplo, den tur version cu nos a mira ta mantene e forma di nombramento di Ombudsman, contra cual nos a comenta na diferente oportunidad den ultimo añanan. E problema ta keda, segun nos opinion, cu nos no ta mira pakico mester encarga tres persona cu tin posicion halto den nos sistema gubernamental, esta presidente di Corte Comun, presidente di Conseho Consultivo y presidente di Contraloria General, cu un recomendacion di tres persona na parlamento, pa despues e mayoria politico di e momento ey bay dicidi ken ta bira… Ta parce nos algo sumamente straño cu prome ta trata di crea cierto ‘distancia’ entre politica y e nombramento di un Ombudsman, pa despues na ultimo momento tuma rienda – politico – atrobe di e asunto y nombra esun cu ta mustra mas faborable pa e mayoria politico, y esey a base di kico? Ta bay coba den pasado di nan famia, y di e persona mes, pa mira si talvez por detecta algun preferencia politico pa tal o cual partido? Pakico pasa den tur e molester aki di pone ‘politica na distancia’, pa despues laga politica dicidi toch? Lo no tabata miho pa laga e comision ilustre aki scoge e candidato di nan preferencia y haci e nombramento di biaha?

Y no por bisa cu nos sistema no conoce e forma aki. Den nos ley encuanto eleccion ta presidente di Corte di Husticia ta nombra e presidente di Conseho Electoral, y presidente di Contraloria General ta nombra e vice-presidente. Dicon tanto aña pasa tabata normal pa pone e escogencia den man di hende di prestigio cu no ta den politica, pa garantisa neutralidad, anto awendia e gobierno di turno ta esun cu al fin y al cabo ta dicidi? Nos ta kere cu un Ombudsman mester por cuminsa sin debe ningun hende fabor. Nos no por scapa di e impresion cu e politiconan di cualkier manera kier keda den e ‘driver’s seat’. Ta algo natural pa un politico pa desea di tin control, pero sabiduria ta bisa cu tin momento cu bo no mester desea esey, y esaki ta un di nan. Den ultimo campaña electoral tabatin atake fuerte contra presidente di Conseho Electoral di banda ehecutivo, unda e mester y tabata por defende su autoridad. Ey nos por a mira con importante ta pa conta cu un persona cu no debe ningun politico nada. E Ombudsman tambe ta un puesto asina.