Banco Central a caba di publica su documento Economic Outlook 2018, den cual manera semper tin un cantidad considerabel di cifra digno di analisis. Un prome punto positivo ta cu Banco ta mira un crecemento e aña aki, aunke sea modera, pero cu ta marca un diferencia cu e dos añanan anterior cu a conoce un reduccion den actividad economico. Esey ta mustra riba un turismo cu a pesar di a perde na e banda Venezolano di e mercado, a logra gana na banda Mericano. Menos bishitante, pero mas placa den caha, laga nos pone asina.

Di otro banda, Banco no por a keda sin duna un update tocante e situacion na e refineria. Nan ta constata cu tin un retraso den e inicio di e proceso di rehabilitacion, aunke cierto empleo a ser crea cu e trabao di prepara e mancamp pa e trahadonan di exterior cu mester bin pa e proyecto. No tin e impacto positivo grandi cu e proyecto lo tabatin iniciando na luna di juli di e aña aki. Ta spera cu esey ta move pa 2018, pero cu e necesario cautela a diseña un modelo cu ta contempla e crecemento economico si e proyecto sigui, y si e proyecto no ta haci esaki. Si na 2018 e proyecto no move manera planifica, anto nos ta mantene un crecemento economico, aunke mas modera.

Loke ta trece nos riba un pensamento cu tin basta tempo sin atende. Esey ta: unda lo nos ta para si e refineria no habri mas? Kico lo ta e trayecto di nos economia si nos mester elimina e posibilidad ey y cuminsa pensa pa haci algo diferente cu e zona ey y cu e ciudad? Nos mester realisa cu e instalacionnan di e refineria ta paralisa caba pa mas cu cinco aña, añanan den cual no tabatin empleo, salvo e servicio di transshipment di crudo y e distribuido di combustibel na Aruba. Cinco aña sin contribucion na belasting, primanan social y medico…

Aruba a zink? Aruba a kibra? No, Aruba por tabata relativamente bon para, si no tabata pa gobernacion menos cu mediocre, pa no uza otro terminologia, cu a hinca nos den problema serio. Banda di esey, a saca bastante placa di e consumo local pa hinca den BBO/BAZV, seguro obligatorio di pension pa sector priva, prima di AOV y AZV, cu a suprimi consumo net na un momento cu economia no tabata crece. Y actualmente, sin cu e refineria ta saca huma, ni ta den proceso di rehabilitacion, nos por mira cu Banco Central ta proyecta un crecemento modesto pero constante pa e añanan venidero, sin refineria… E crecemento por ta mas fuerte cu e refineria operando, pero no ta asina cu nos tin un economia den decadencia, si e refineria no t’ey! Pa ilustra esaki cu cifra, di Banco: na 2021 GDP real cu refineria lo ta Afl 3111 miyon, y sin refineria Afl. 3061, un diferencia di apenas 50 miyon. Algo importante pa tene na mente, mester negocia futuro di e proyecto aki cu Citgo/PDVSA.

Pasobra tin algo mas cu a hala nos atencion. Den e relato Banco Central ta menciona cu nan ultimo deliberacionnan cu Citgo, Refineria di Aruba y Citgo a tuma luga na juli di e aña aki… Nos ta na december y ta hopi cos a pasa, aki y na Venezuela y Merca. Den e cinco lunanan ey a bin hopi mas claridad riba e situacion fatal den cual tanto PDVSA como Citgo na Merca ta, pa motibo di corupcion y division politico interno, pero tambe pa e deterioro economico y financiero den cual e companianan ta. Y tur esaki no tin nada di haci cu e constante retrasonan den e proyecto na Aruba, unda ainda no tin claridad kico ta pasando exactamente eyden? Nos ta contento di tende cu e situacion a pone un paro na e plannan di gobierno anterior pa saca placa (fia) di henter e asunto pa nan por cera buki di gobierno pa 2017, pero tur hende ta keto ora ta papia riba e posibilidadnan cu e proyecto tin pa haya financiamento pa por completa henter e asunto. Pasobra e storia di un bridge loan cu lo a haya, esey niun hende ta kere mas. Unda bo a tende cu banco ta fia bo 100 o 200 miyon dollar pa cuminsa un proyecto di 750 miyon dollar, si nan no tin niun garantia ta di unda e otro 550 miyon mester aparece.

Kico tur esaki ta implica? Cu e proyeccion economico cu Banco Central ta dunando, por ta corecto, den sentido cu ta proyecta dos scenario, un sin y otro cu refineria. Sin embargo, manera argumenta, e situacion real awe, na december 2017, den cual e proyecto ta y e rumbo negativo cu e situacion di tanto PDVSA como Citgo a tuma, ta haci cu ta dificil pa kere cu den 2018 lo bin un cambio den esaki. Como agravante: con por duna e dirigentenan di e companianan aki algun credibilidad ainda, despues di tur cos cu a sucede den e ultimo añanan. Y si no tin refineria mas, nos mester cuminsa pensa atrobe kico si ta bay haci.