O di berdad nos ta bay resolve problema di sushi…
E dump (ilegal) na Tamarijn ta den noticia atrobe. Despues cu algun tempo pasa, na cuminsamento di april, un candela grandi a hasta percura pa scolnan na Paradera tabata un siman cera, molester di candela y huma tin e bisiñanan na fin di nan pasenshi atrobe. No pa prome biaha nan por a tende un cantidad di promesa vago, cu na final di dia no ta resolve nada. Banda di tur e promesanan, algun bisiña a dicidi di tuma accion legal, den un intento pa logra para e abuso aki, cu ta percura pa un cantidad di hende no por disfruta di un derecho fundamental: biba trankil den un ambiente sano.
Nos ta desea nan exito den nan caso, pero di biaha ta consciente di e hecho cu esaki no ta suficiente. Lo ta tristo si laga un bario bringa un guera cu realmente ta toca nos tur. Pasobra nan caso no ta unico. E cantidad grandi di dump ilegal riba nos isla ta percura pa molester pa un parti considerabel di nos poblacion. Bon mira, no ta awor cu e problema na e dump oficial na Parkietenbos a bira algo realmente insoportabel, a bin riba e idea di bay tira sushi otro caminda. Y mester constata cu gobierno(nan) te awe a brinda, manera nan ta yam’e na Ingles, ‘lip service’ na e asunto aki y no tabatin debido atencion pa e problema creciente aki. Cu e anuncio reciente cu awor si definitivamente Parkietenbos ta bay cera, no ta ilogico cu tin hende ta puntra nan mes, kico ta bay haci cu sushi anto? Y nos por imagina cu e temor ey por ta hustifica, mirando kico a sucede den pasado reciente. Nos tur ta corda kico a sucede tempo cu a impone un ‘castigo’ di dies florin pa cada ciudadano cu ta hiba un cargamento di sushi na unda e mester bay, na e dump oficial. Naturalmente anto nos a mira e fenomeno di ciudadano menos bon educa cu tabata benta sushi tur caminda, menos unda e mester a bay, pasobra nan no tabata pensa di bay paga pa deshaci di esaki. En todo caso un medida cu no a surti ningun efecto positivo, al contrario.
Bao di e gobierno actual a bin un fin na e cobransa pa por deposita sushi na Parkietenbos, pero esey no a haci nada pa resolve e problema na e luga ey mes. A para un proyecto den cual a inverti hopi placa, y a bin cu un alternativa di gasifica desperdicio cu no a brinda un resultado visibel te awe. Nos no ta bay den discusion tocante bentaha di tal o cual tecnologia ta miho, contal cu por constata cu despues di tanto aña nos ta ‘back to square one’. Y cu e agravante cu nos no ta tende, ni den tempo di campaña, di ningun banda algun aporte viable y realistico pa e problema aki. E ciudadano no por haci nada cu expresion manera ‘nos si ta bay resolve e cos aki’. Ban papia ‘business’ anto y discuti e posibilidadnan realistico cu tin pa yega na un solucion aceptabel. Aceptabel pasobra nos no ta kere den solucion perfecto; nos no sa mira nan den e mundo aki. Anto, pregunta number un: ta factibel pa resolve problema di desperdicio na Aruba mes, tumando na cuenta cuanto cos nos ta importa pa aña so caba? Imagina bo cu e proximo 50 aña nos tin por lo menos mes hopi material di tur tipo ta drenta nos isla y nos ta laga tur cos keda aki. Nos ta un isla chikito cu bo por compara cu un cas. Imagina cu den e ultimo 10 aña aki bo no a saca nada di bo cas; tur cos cu a drenta a keda paden… Probablemente bo porta no ta habri ni cera mas, na modo di papia.
No ta asina dificil pa yega na e conclusion cu nos lo mester contempla cuminsa exporta por lo menos un parti di e desperdicio cu nos ta produci actualmente. Ta inimaginabel pensa cu nos ta cera Parkietenbos y habri posibilidad pa benta sushi na e cantidad grandi di luga unda a tolera esaki caba den e decadanan nos tras, aumentando cinicamente e problemanan manera vecindario di Tamarijn ta experimentando. Y kico esaki lo implica? Cu nos mester cuminsa set up un sistema di separacion di desperdicio, na cada cas, na cada oficina o negoshi. Cu esaki lo bay exigi un sacrificio di nos tur, financieramente pero mas importante ainda den conducta y cooperacion, sigur cu si. Pero realmente no tin otro opcion. Y e motibonan pakico ta obvio: nos no por biba memey di sushi, y nos no por keda eherce cu exito como destino turistico den un luga cu ta landa den sushi.
Esaki ya caba ta suficiente pa indica na cada un di nos cu nos no por sigui den e direccion cu nos ta bayendo awor, cu e silencio complice di hopi cu supuestamente mester tuma accion y no ta hacie. Nos kier pa aki algun tempo nos por cambia e lema di Aruba pa ‘One happy landfill’?