Nos a haya e noticia recientemente cu gobierno ta trahando duro pa analisa y inventarisa e posibilidadnan cu nos tin pa introduci ‘e-government’ pa modernisa y mehora nos aparato gubernamental. Un iniciativa di aprecia, pasobra en general esey ta e direccion cu nos mester tuma. Pa demasiado tempo caba dentro di e aparato tin un diferencia grandi entre departamento cu ta relativamente bon organisa, y cu tin un plataforma digital bon, o en todo caso aceptable, y otro servicio cu a keda bastante atras den nan desaroyo pa loke ta recolecta y warda informacion, y usa esaki tambe pa mehora servicio na publico.

Sin embargo, un proyecto cu mester abarca henter gobernacion lo resulta un tarea gigantesco. Pakico? Pasobra nos por ta chikito, pero nos conoce practicamente tur aspecto di gobernacion cu un pais grandi tambe tin. Ta algun tarea, manera un aparato militar y asunto exterior, cu ta tarea di Hulanda/Reino, so nos no mester preocupa p’e. Y ora nos logra digitalisacion hopi avansa, loke sin mas lo mester haci, esey no ta libra nos di e desbentahanan di un isla chikito. Na prome lugar esey ta manifesta su mes den e prijs relativamente halto cu nos mester paga pa un sistema digitalisa pa cualkier departamento, ya cu traha programa digitalisa pa un organisacion cu 2000 empleado en principio ta mescos cu traha un pa 20 empleado. E costo pa cada cupo di trabao ta hopi mas halto pa e comunidad chikito.

Esey riba su mes nos lo por combati trahando mas tanto posible hunto, unificando criterio y usando un plataforma cu mas tanto posible ta usa cierto standard pa datonan clave. Por ehemplo, standard pa formato di e datonan personal basico, uso di clasificacion uniforme pa cierto item, manera clasificacion di profesion, industria/actividad economico, adres, etc. Pregunta concreto: cuanto nos a avansa den ultimo 20 aña pa loke ta e aspecto aki? Y e motibo pa puntra esaki ta cu si ta poco entidad gubernamental so ta comparti e tipo di clasificacion aki, nos tin basta trabao nos dilanti. Nos ta bisa esaki tambe pasobra e prome intentonan pa logra mas uniformidad den e aspecto aki ta data di mas di 20 aña pasa, mientras cu hopi di e intentonan durante varios aña pa gran parti no a cristalisa.

Nos tin e impresion cu, a pesar cu tin un departamento di ICT central di gobierno, ta solamente un parti di gobernacion ta riba e sistema aki. Awor, ta importante si señala cu tin esnan cu ta bisa cu ta un regalo di cielo e aparente ‘desorden’ den ICT di gobierno ta, pasobra, atrobe segun esnan aki, nos lo a crea un monster di ‘Big Brother’ cu ta ‘watching us all’… Ta señala cu esaki por ta un menasa, no solamente pa privacidad di e ciudadano, pero tambe cu e por mina democracia mes. Esey principalmente pa e experiencia di mas di trinta aña, unda e problema di influencia politico ta penetra practicamente tur caminda, y cu esaki na cierto momento e centralisacion di informacion digital ta converti den lo contrario di loke nos lo kier a logra cune na inicio. Esaki sin mas ta algo pa tene na consideracion ora nos ta trahando riba e tipo di proyecto aki, pero esey no por ta un motibo pa no uniforma y standardisa cierto informacion gubernamental di tal manera, cu un plataforma pa realisa e-government ta bira posible. Pasobra nos ta kere cu e actual estado di poco coherencia den e actual sistemanan cu ta opera riba nan mes no lo ta suficiente base pa nos dentro di poco por logra yega na un bon grado di e-government.

Mester bisa cu mientras tanto e prome intentonan pa yega na servicio digitalisa ta andando caba. Asina varios aña pasa a cuminsa traha riba e posibilidadnan pa comunica digitalmente cu Servicio di Impuesto. No a logra loke tabatin na bista e tempo ey ainda, pero en todo caso e posibilidad di pago online pa cierto impuesto ta posible. Recientemente Camara di Comercio, pa loke ta e tarea gubernamental di registro di empresa y otro entidad, a cuminsa brinda servicio di registra y cambia dato di un empresa digitalmente. Tambe lo por cumpra servicio manera extracto (uittreksel) online. Esaki tambe ta un proyecto cu tabata den preparacion pa varios aña y cu awor ta yegando na e realisacion di e comunicacion digital cu e cliente. Prueba, den ambos caso, cu e-government no ta cos cu ta logra den un tempo relativamente cortico.

Ademas, manera nos a remarca anteriormente, gobernacion ta consisti di decenas di servicio diferente, cada un cu nan caracteristica y exigencianan, loke ta haci e proyecto complica y costoso. Y cu nos no ta nos so cu e opinion ey, un estudio di CEPAL ta mustra, unda a scoge cuatro teritorio den nos region, pa analisa e problematica specifico di teritorio chikito, cu e desbentaha di falta di ‘economies of scale’ pa hustifica e costonan halto cu e-government tin.

Tambe tin un factor cu no semper ta drenta den e discusion: e factor humano. Resistencia pa cambio a frustra mas cu un proyecto na diferente entidad gubernamental. Combati resistencia na un manera efectivo y siña traha na otro manera no ta resulta facil, tampoco imposible.

LJMADURO 04-MAR-2019