Economia ta mehorando y esey ta crea un base pa haci algo pa e partinan di nos poblacion cu a keda mas golpea despues di e crisisnan cu a pasa aden. Gobierno a tuma e decision di aumenta e pension di behez (AOV) di forma modera, y esey ta bon y tambe tin su motibo. Cifranan di SVb ta mustra riba un situacion mas favorable cu ultimo dos aña, pero e tendencianan a largo plazo no a cambia. No ta pornada cu den e paquete di medida cu gobierno a acorda cu Hulanda ta aparece tambe esun di aumenta edad di pension te 66 aña. Na e nivel di desaroyo socio-economico cu nos tin awor y den e proximo añanan, e problemanan pa e fondonan social y di cuido no ta desaparece por arte de magia. Esey tin tur cos di haci cu e desaroyo mas a largo plazo cu no ta duna pa mas cu un cierto nivel, pasobra esey ta e modelo economico cu cual nos pais ta opera. Pero ban un rtao na presente.

Nos ta mira awor un crecemento economico considerable na 2022, pero tin mas pa tuma na cuenta. Mientras di un banda segun Banco Central nos GDP a crece cu 16% te awor, empleo – oficial – no a crece tanto. Cifranan di SVb ta mustra cu e cantidad di cupo di trabao entre januari y augustus 2022 ta duna un diferencia positivo di 1318, loke ta un adelanto di alrededor di 3%. Awor, promer cu cuminza saca conclusion prematuro, lo siguiente. Tabata previsto cu aumento den empleo lo a keda atras compara cu e desaroyo economico general. Esey tin varios motibo. Uno ta cu den tempo malo semper empresario ta busca manera di traha di un forma mas economico, haciendo mas cu mes hopi, o hasta mas cu menos personal. Esaki sigur tin su parti positivo pasobra e ta haci e empresanan aki mas competitivo, mas resiliente tambe, loke ta un di e metanan di un desaroyo economico sano. Sin embargo, esey no ta henter e storia. Tin un banda negativo tambe di empleo scondi, o ilegal o con bo kier yam’e. Tin señalnan serio di dunador di trabao cu ta tuma hende na trabao cu e condiciom cu sigur e promer tempo no ta registra nan na SVb; esun cu no ta di acuerdo, no ta haya trabao. Aki tin un tarea importante pa e entidadnan gubernamental cu mester actua riba e tereno aki, cu e problema cu varios di nan den ultimo decadanan no a mustra ningun avance den efectividad. Nos por expresa aki nos speranza cu lo por mira un mehoracion den esaki, pero esey lo ta contrario na loke a tuma lugar riba tereno di supervision den por lo menos ultimo 30 aña.

En todo caso, ta berdad cu mihor cumplimento cu debernan enpresarial y indivudual como ciudadano por percura pa bastante placa extra den caha di gobierno, sin cu mester bay coba den cartera di e ciudadano. Pero esey ta si gobierno en berdad haci e esfuerzo grandi pa sali en busca di e placa unda e ta. Y honestamente nos no ta mira esey bay tuma lugar, pa dos motibo. Uno ta cu e aparato gubernamental no ta equipa pa esey, y cu na e momento aki no tin e fondonan pa un reorganizacion contundente cu ta pone e esfuerzo gubernamental na unda e mester ta. Y e otro ta cu nos no ta mira un voluntad tampoco pa haci e trabao grandi aki, pasobra e ta contrario na e tendencia di hopi aña caba, y no solamente di e gobierno actual, pa sirbi na promer lugar esnan cu ta mas cerca di e gobernantenan. Ta cu ki credibilidad hende cu den pleno vista di pueblo ta percura na promer lugar pa famia y amigo tin tur cos, ta bay encarga nan mes cu e tarea grandi di transforma e manera di opera di gobernacion? Cu esaki nos ta bisa cu no tin ningun iniciativa pa logra algo positivo, di ningun mandatario? Esey no ta berdad, nos ta nota cu sigur nan t’ey, sin embargo no ta e imagen general. Tin anuncio di plannan positivo den enseñanza, por ehemplo y ta di spera cu no ta keda na anuncia so. Ainda comunidad no a haya practicamente nada pa mira, loke eroneamente por crea e impresion cu nada ta sucediendo. Nos ta mira cierto plannan positivo riba tereno di estimulo economico, pa crea un ambiente empresarial mas positivo, loke ta di aprecia. Sin embargo, e cosnan aki ta keda tranca ora cu no tin avance den e temanan central, manera e reforma fiscal cu ta parce caba un aborto prematuro, pa di tantisimo vez.

E problema no ta solamente cu e asuntonan aki ta stroba nos desaroyo a corto y mediano plazo, sino cu e efecto a largo plazo ta negativo pa e tendencianan demografico cu cual nos mester lidia den e proximo decadanan. Naturalmente nos por haci manera nos tabata haci caba desde 1986: biba segun e expresion Hulandes di “wie dan leeft, wie dan zorgt…” “Esun cu t’ey, e bay preocupa”. Esey por bay asina, al fin y al cabo nos ta haciendo esey pa tanto tempo caba, pero e ora nos no mester pretende cu nos ta planifica nos futuro. Y na esnan cu lo critica e ponencia aki: conta cu tin plan no ta mescos cu realiza nan. Ey e problema ta, keto bay.