Den nos edicion di ayera y awe varios elemento di nos situacion demografico a bin dilanti den e entrevista cu nos tabatin cu director di Banco di Seguro Social (SVb). No pa prome biaha e ta mustra riba cierto desaroyo cu lo mester tin nos preocupacion y atencion. Y no pa prome biaha nos como medio di comunicacion ta dedica atencion na e tema aki.

Ademas, recientemente e organismo di supervision financiero CAft tambe a dedica atencion na e tema aki, despues di a bishita SVb. Loke ta preocupa nos bastante ta cu casi semper esnan cu ta participa den expresa nan atencion pa e tema ta otro stakeholder, pero casi nunca nos ta tende comentario di nos mandatario y parlamentarionan cu ta responsable pa defini maneho den esaki. Por lo tanto tur e señalnan aki, pa bon intenciona cu nan ta, ta cay manera den un bashi y ta keda sin contesta concreto, con di awor en adelante, ta bay actua pa contraresta e efectonan cu e desaroyo demografico ta bay tin.

Den pasado recien nos a experimenta tambe e mesun ausencia di preocupacion na nivel di dirigencia di e pais aki, te ora cu awa yega na nos boca, y nos mester a cuminsa landa si nos tabata di sobrevivi. Asina tabata e caso di e fondo di AOV unda pa hopi aña esnan na Aruba y den exterior cu tabata yama atencion pa e asunto, tabata haya di tende cu ‘esey ta problema di e siguiente gobierno’. Lamentablemente, goberna ta implica wak bo dilanti, o manera e Hulandesnan ta bisa: “regeren is vooruitzien.” Y den e caso aki, ya cu gobierno a scoge pa sigui e metanan di desaroyo sostenible pa aña 2030, ta bira dificil pa ignora e tema aki, ya cu e ta parti importante di e contesta riba e pregunta: unda nos ta para na 2030? Nos sa cu e contesta na e momento aki lo ta cu ta wardando riba e resultadonan di e Censo 2020 cu mester bay tuma lugar e aña aki, y cu su resultadonan disponible na 2021. Sin embargo, nos no ta kere cu mester sinta warda te otro aña pa comenta cierto desaroyo cu nos ta mira awor caba, y esey ta loke director di SVb corectamente ta haci: señala loke nos ta mira ta bin pa nos.

Awor, pa keda na e tema aki di AOV, nos por observa cu nos ta den e proceso di yega na edad di pension di 65 aña gradualmente. Esey riba su mes no ta salba nos completamente, pasobra cu tempo e ganashi cu nos tabatin postergando e momento di haya pension halando e edad cada aña cu mey aña, no t’ey mas y e fondo ta cuminsa bay atrobe den un situacion di deficit, manera a pasa caba den e añanan nos tras. Casi 10 aña pasa, tempo a crea e plan cu ta actualmente den implementacion, te 2024, nos tabata sa caba cu e situacion despues bayendo 2030 lo presenta problema atrobe, pero tabata mas necesario pa resolve e problemanan a mediano plazo, loke a haci tambe. Mester bisa tambe cu e partido mas grandi den e actual coalicion no a haci nada otro cu propaganda electoral cu un retorno na edad di 62 aña, loke nan y nos sa cu no ta posible; e cifranan ta papia pa nan mes. Cu e metanan di desaroyo sostenible pa 2030 nos dilanti, lo ta bon si nos por hiba un debate sensato kico por haci, y no perde tempo mas cu promesa imposible di cumpli.

E problema di un grupo grandi di edad, casi 25% di e total aki un decada, ta crea otro problema tambe. Un poblacion den edad di traha mas chikito, cu mester provee pension pa e grupo grandi di pensionado. Ademas, cu e crecemento enorme di e cantidad di camber di hotel y otro acomodacion, segun CAft den nan ultimo rueda di prensa, nos lo mester importa 28.000 persona pa por satisface nos demanda di labor… Y esakinan tambe lo mester biba dignamente, somewhere…? Tin naturalmente esnan cu ta bisa: “claro, ban importa nan, pone nan traha y paga prima pa fondo di AOV keda pagable…” Esaki ta parce un opcion basta practico, sin embargo, e storia aki tin su banda scur tambe.

Recientemente e organisacion di turismo regional CTO a publica cifra di turismo den nos region. A constata cu tabatin un crecemento di cantidad di bishitante di casi 9%, pero a pesar di esey ta ripara un tendencia decreciente di e grado di ocupacion di camber. Ademas, e organismo ta revela cu tin mas di 27.000 camber na caminda den e proximo 5 aña… Si nos no ta hera, Aruba lo ta inclui den esaki cu su 5.000 cambernan, algo desproporcional pa un teritorio asina chikito. Y como agravante, nos tambe por haya nos cu e fenomeno di un crecemento cu ta converti den su propio enemigo: propiedadnan bashi y deteriora, hende sin trabao… Pakico no tin un debate tocante e menasanan aki, y tur nos politiconan, cu algun excepcion, ta prefera di mantene e imagen di e soño color di oro cu no ta caba nunca. Si nos politiconan no ta cuminsa e debate, e lo mester bin di otro banda.