Den conmemoracion di Dia Internacional di Derechonan di Mucha cu ta keda celebra cada 20 di november ta importante pa sigui enfoca riba nan proteccion, siguridad y derechonan.

20 di november ta un dia hopi importante na unda ta celebra Dia Universal di Mucha y tambe ta conmemora aniversario di adopcion di Declaracion Universal di Derechonan di Mucha (1959) y aprobacion di Convencion di Derechonan di Mucha.

E fecha aki keda estableci na aña 1954 pa Asamblea General di Nacionnan Uni cu e proposito di fomenta fraternidad entre muchanan na henter mundo y promove nan bienestar.

E convencion aki, esun mas universal di tratadonan internacional ta establece un serie di derechonan pa muchanan homber y muhe, pa loke ta trata bida, salud y educacion, derecho pa hunga, pa nan tin un bida familiar, pa tin proteccion pa violencia y discriminacion, y su opinionnan ta wordo scucha.

Tur miembro di sociedad -mayornan, docentenan, dirigentenan gubernamental, lidernan religioso, politiconan, companianan, sociedad civil y medionan di comunicacion- tin un rol clave den e bienestar di infancia.

E dia aki ta ofrece un punto di partida pa tuma medidanan di inspiracion pa defende, promove y celebra derechonan di mucha a traves di dialogonan y accionnan cu lo construi un mundo miho pa nan.

Crisis di Covid-19 a bira un crisis di derechonan di mucha, a yega ora pa cu futuro generacionnan lo uni na muchanan pa crea un miho mundo pa nan.

Ta p’esey cu ta importante pa muchanan tin adultonan di confiansa pa nan por haya apoyo y ayudo pero esey no ta e caso pa tur mucha, tin muchanan den comunidad cu ta wordo lanta cu miedo y violencia den cual e chens pa desaroya un laso di confiansa cu nan mayornan no ta existi.

Esey por ta pa diferente motibonan como stress, falta di tempo y tecnologia cu por interveni di manera negativo den relacion entre mayornan y nan yiu, tempo cu mayornan ta na cas ta limita y tin biaha cu tin cu labor na cas, cushina, laba paña, entre otro na unda e pregunta di na unda ta laga espacio pa comunicacion cu famia ta bin dilanti.

Tin diferente manera pa probecha construi e confiansa entre mayor y mucha pa asina evita cu situacionnan no desea por tuma luga, un di nan ta ora di come na unda tur miembro di famia ta uni y ta e miho situacion pa puntra nan con ta bayendo cu nan dia.

Tambe ta importante cu den tempo aki na unda telefon y dispositivo cu internet mester keda na un banda pa asina por tin un comunicacion efectivo entre mayornan y yiu.

Lesa bukinan hunto prome cu drumi ademas di ta un momento pa relaha prome cu drumi, pro probecha e historia di e buki pa siña nan balornan y splica cosnan importante, asina tambe ta fomenta e gusto pa lesamento y nan imaginacion.

Wak pelicula den famia ta un bon oportunidad pa famia ta uni, tambe scucha musica hunto pa asina yuda e desaroyo intelectual di e mucha, ora nan ta chikito e musica ta yuda nan percepcion auditivo y sensibilisacion motriz, un pregunta cu tambe ta hopi bon pa trece dilanti y por yuda mayornan ta “kico tabata e miho parti di dia” y “kico tabata e pio parti” eynan mayornan ta scucha con nan yiu ta bay contesta, tambe ta yuda mayornan di un forma senciyo pa nan haya sa kico ta loke ta emociona nan yiu y kico ta preocupa nan mas.

Duna brasa por ta algo cu por wordo considera menos importante pero akinan tur por sinti mas uni cu otro, esaki ta fortalece e vinculo entre mayornan y yiunan y tambe e resto di famia como welonan, primonan, omonan, pa asina yuda mehora e comunicacion familiar cu ta asina importante pa muchanan por crece den un ambiente sano y nan por sinti cu nan ta parti importante.

Mayornan tin cu inclui muchanan na ora di tuma decisionnan den famia, e manera aki tambe ta yuda fomenta comunicacion y e opinion di e muchanan tambe ta conta, ora di tuma un decision e yiunan tambe tin cu wordo inclui den e conversacion pa asina e por scucha y papia loke e kier, esey ta reforsa su confiansa y autoestima.

Papia cu nan cu un lenguahe positivo, duna mensahe consistente y expresa di un forma claro, por lo general, mayornan tin cu purba di ta constructivo y no enfoca riba loke e mucha a haci malo.

Mayornan tambe tin cu puntra kico nan yiu mester, ora un mucha ta reclama atencion pa papia di algun tema importante puntra kico e tin mester, descubri si tin mester di un conseho, algun tipo di ayudo pa dun’e animo of simplemente scucha kico e kier bisa.

Construi un relacion sano y di confiansa ta algo sumamente importante pa asina tambe por evita cu muchanan lo bira victima di abuso, lastimamente esaki ta un topico cu semper ta bin dilanti debi na e cantidad halto di caso di abuso sexual y psicologico cu Aruba ta registra for di añanan pasa.

Protege muchanan di abuso sexual ta un responsabilidad cu ta coresponde na prome luga pa mayornan, ta p’esey cu ta hopi importante cu famianan haya informacion riba abuso sexual pa asina nan proteha nan yiu.

E prome paso pa pone fin na violencia sexual contra muchanan ta cu tin cu papia riba e problema social aki tan frecuente na Aruba y otro parti di mundo, mantene silencio riba esaki ta yuda protege esunnan cu ta abusa di e muchanan.