Den tur e turbulencia di e ultimo dianan cu e situacion na Venezuela, y e opcion pa e isla bira un di e lugarnan pa recolecta ayudo humanitario pa e pais bisiña, ayera a cay manera un bom e noticia di renuncia di ministro encarga cu desaroyo economico, ex-gerente di e compania Guardian Group, Steven Martina. Tabatin denuncia cu su persona lo tabata envolvi di un manera indebido den un decision gubernamental, unda e como perteneciente anteriormente na e sector economico concerni, no lo mester a participa den esaki, pa evita posible conflicto di interes. Tabata trata di e caso di adaptacion di seguro WA pa vehiculo, unda su anterior doño di trabao ta un di e participantenan den e mercado.

Den su rueda di prensa el a declara cu e tempo aya, di su nombramento, el a kere cu distancia su mes di su accionnnan lo tabata suficiente, loke a resulta di no ta asina, segun su propio declaracion. En todo caso, confronta cu un investigacion preliminar pa establece e hechonan di e caso, y e siman aki cu e notificacion di ministerio publico cu ta bay inicia un investigacion penal, el a haci loke e mester a haci: tuma su retiro, bisando textualmente den e rueda di prensa, cu e ta haci lo corecto, “y tene e honor na mi mes.”

Banda di decepcion pasobra atrobe un di e islanan aki ta den noticia negativo, mester tin aprecio cu aya na Curaçao si tin homber cu ta para pa nan responsabilidad y ta renuncia pa duna husticia espacio pa haci nan trabao. Un diferencia grandi cu nos isla, unda un caso grave di posible envolvimento den corupcion andando pa varios aña, ta hiba nos na un circo, un payasada di e gobierno di e tempo ey, pa evita cu e ministro den e caso ey a haci lo unico cu ta corecto y esey ta bay Gobernador y entrega retiro. Den e caso cerca nos talvez e problema no tabata tanto e mandatario mes, sino e ambiente y mentalidad reinante den e partido, cu a haci cu a busca recurso den inventa un novedad pa Aruba, cu no ta cuadra cu nos constitucion: e ministro sin cartera. No a pidi e ministro pa renuncia, pa eventualmente bolbe na su puesto na momento cu su nomber keda liber di cualkier duda, manera aya si a haci.

E problema den manera di actua entre e dos islanan no por ta den un diferencia di legislacion. Basicamente den tur dos constitucion e textonan cu ta referi na e nombramento y retiro di ministro ta hopi limita y casi identico. E unico diferencia ta cu den e texto di Aruba ta bisa cu “e ministro-presidente y e demas ministronan, den consulta cu Staten, ta ser nombra y retira via landsbesluit.” Esun di Curaçao no conoce e forma di ‘consulta cu Staten’ aunke naturalmente den practica e consulta ta tuma lugar, den e sentido cu e gabinete, y e ministronan individual mester tin un base mayoritario di confiansa den parlamento.

E hecho cu constitucion ta bisa cu e ministro ta ser nombra y retira via un decreto no ta implica cu e no por tuma su retiro, poniendo Gobernador na altura di su decision. Al fin y al cabo, e ta ministro di Rey y e ta pone representante di Rey na altura cu e no ta desea di eherce e funcion mas. Ademas, den caso di ‘tene honor na su mes’ e ta un acto huridico unilateral (‘eenzijdige rechtshandeling’) cu no mester aprobacion di ningun hende.

Tabata remarcable den e rueda di prensa cu e ministro di Curaçao a bisa cu el a haya como conseho tambe “pa no warda te ora nan baha bo, pero tene honor na bo mes.’ Es decir, si e no a baha e por a haya su mes cu un mocion di desconfiansa cu lo no a haci e asunto mas elegante. Aki na Aruba nos por tabata testigo di un tipo di solidaridad ekiboca, basa riba e pensamento cu ‘ta nos tin mayoria y bo ta bay cas ora nos dicidi.’ Un muestra cla di falta completo di etica y moral den e asunto aki.

Otro asunto ta e caso unda e mandatario no tin intencion di bandona su puesto, pero cu parlamento den mayoria no tin confiansa den su persona mas. Den e caso aki, manera bisa, e no kier a warda e momento ey yega, pero e mes a bay. Pa bolbe compara e asunto cu e bochorno di algun aña pasa cerca nos; e problema mas grandi no tabata e mandatario, sino e falta di etica di e mayoria den Staten cu a impedi su salida.

E pregunta cu ta keda cerca nos, ki dia nos ta cuminsa actua na un manera adulto y madura, y ta sigui nos hermana isla den hopi cos. Asina nan tin Ombudsman, ley di financiamento di partido politico, ley riba Integriteitskamer, ley di ‘good corporate governance’ pa entidadnan estatal, etc. Y finalmente, no ta trata solamente di traha ley. Constitucion ta presupone loke ta yama ‘fatsoen’; no tur cos por bay den ley. Tin di nos ta lubida esey.

LJMADURO 21-FEB-2019