ORANJESTAD – “Si e parke marino no cumpli cu normanan conforme IUCN, e lo resulta den un parke marino solamente riba papel, cual lo haci hopi daño pa Aruba su reputacion internacionalmente.” Asina director di St. Maarten Nature Foundation ta splica den un documento cu ta delinea deficiencianan den e plan di maneho pa Parke Marino Aruba.

Pa tanto Conseho Consultativo (RvA) como director di St. Maarten Nature Foundation, e propuesta pa bin cu un Parke Marino Aruba no tin un plan financiero suficientemente cla pa haci e maneho y conservacion di e parke sostenibel. Alabes nan ta cuestiona dicon e ministerio ta delinea 4 areanan los, en bes di haci henter e superficie di lama rond nos isla protegi.

Segun un evaluacion haci pa Tadzio Bervoets, director di St. Maarten Nature Foundation riba peticion di Fundacion Parke Nacional Arikok, e informacion mas crucial cu ta carece den e plan di maneho pa Parke Marino Aruba ta un seccion dedica na e financiamento sostenibel di e parke. No tin un plan of informacion amplio pa determina si e metodo di financiamento ta sostenibel.

E director di e fundacion ta di opinion cu, maske ta menciona brevemente un sistema di pago basa riba contribucionnan di parti di esunnan cu haci uzo di e parke marino, y tambe un contribucion di parti di gobierno su presupuesto, esaki no ta suficiente, y ta haci henter e plan deficiente den su efectividad y implementacion. Bervoets ta basa su evaluacion riba e documentonan cu gerencia di Parke Arikok a pone na disponibilidad y su experticio personal riba tereno di Marine Protected Areas.

4 Area los en bes di un Parke Marino unifica
Ademas di e parti financiero, no ta cla dicon a dicidi di bin cu 4 Marine Protected Areas distinto, cual segun e experto, lo crea dificultad pa por maneha e parke efectivamente, creando tambe un falta di conectividad cu ta haci dificil pa recupera henter e ecosistema marino riba nivel di rifnan di coral, pero tambe areanan unda yerba di lama ta crece. “Den e rapport ta menciona conectividad, pero esaki no ta refleha den e diseño di e Marine Protected Area.”

Mester diversifica actividadnan pa enforsa proteccion
E efectividad di e maneho proponi tampoco ta bay den detaye riba maneranan con por enforsa e proteccion di e parke. Ta menciona patruya e area, pero segun Bervoets esaki no ta e unico manera pa enforsa. Por tambe restringi ekipo cu ta uza den e MPAs, maneha piscamento, consulta accionistanan y actividadnan di restauracion. Un aspecto importante cu su evaluacion ta subraya, ta cu mester delinea mas hopi cu ta posibel, tanto riba tereno di restauracion di ecosistema marino, resistencia climatico y handhaving. Esaki mirando cu e plan di maneho ta menciona cu lo desaroya un plan di restauracion despues, ‘pero mester percura cu ta inclui tur esaki den e parke marino ora e nace pa salvaguardia e ecosistema’.

Pesca su impacto riba bida marino ta grandi
Maske e ministerio su rapport ta menciona pesca, no ta duna suficiente relevancia na e aspecto aki pa loke ta trata e impacto riba ecosistema marino. E rapport ta menciona cu pesca ta ‘artesanal’, alabes mencionando cu e ta provee cuminda pa local y turista, cual lo kiermen cu e ta yegando caba den teritorio di actividad comercial, segun e experto.

Restriccion riba velocidad minimo
Apart di actividad di piscadonan, un aspecto cu ta afecta bida marino inmensamente ta actividad di botonan cu motor. Dependiendo di e velocidad, e coriente di awa cu un boto su propeller ta tira riba fondo di lama por afecta areanan critico unda crecemento di yerba di lama ta scars.