Dos ministro a biaha pa Hulanda en busca di posibilidad “strategico” pa e area industrial di San Nicolas. Esey lo ta bon noticia, siempre y cuando e biahe lo tin algun resultado positivo. Di tur manera, lo dura su tempo pa nos haya sa kico ta e plan general, pasobra te awor e ta bin ‘na pida, pida’. Esey no mester stroba nos pa repasa di kico nos ta papiando den e area aki, y kico no. En todo caso, cualkier desaroyo positivo cu logra, ta bon pa San Nicolas, y bon pa Aruba.

Pero laga nos cuminza cu e parti esencial, e parti strategico. No den e sentido cu nos ta mir’e eventualmente, sino con desde otro pais, y otro interesnan economico, nan ta mira nos. Aruba, y mas en general e otro islanan Hulandes, y de hecho henter Caribe, pa varios siglo caba ta haya desaroyo economico a traves di interes economico di exterior, cu ta mira un posibilidad di establece un actividad na e isla, pasobra ta mira beneficio for di nan interes economico. Si no ta asina, nan no ta ni yega. Den tur e tempo ey esey esencialmente no a cambia, loke por a cambia ta e tipo di industria cu nos por haya. Nos a haya industria petrolero den e epoca cu tabata mira un bentaha pa establece na e islanan, no solamente pa e posicion geografico, sino tambe pa e ambiente legal y politico, unda stabilidad tabata un factor importante pa tene na cuenta. Y, no mester lubida esey awor tampoco, pasobra e ta keda un ‘asset’ pa nos.

E problema ta cu ora e interesnan economico di un cierto industria no tin beneficio mas di un establecimento na un isla, esaki ta significa e fin di presencia di e actividad ey. Esey en realidad ta e historia di e refinerianan grandi di exportacion na e islanan den Caribe. Si e delegacion di dos mandatario a bay en busca di esey, atrobe, nan por a spaar nan energia pa algo mas interesante. Pero, si nos ta bisa cu e porta ey a cera pa semper, kico anto? Pa duna un contesta na e pregunta ey, nos mester bolbe na e interesnan strategico den nos region y kico nos tin na recurso (natural). Si nos djis imagina cu e refineria no t’ey mas, nos tin un tereno bastante grandi pa desaroya actividad, cu ademas ta posee un di poco hafnan natural di profundidad den nos region. Y ora nos ta papia di e haf di San Nicolas, nos no ta papia solamente di e haf existente, sino tambe di e casi dos km di costa entre e tank farm na Zeewijk y e haf di San Nicolas, unda e profundidad ta na canto mes minimo 42 pia. E pida costa aki no tin uso – ainda – pero lo ta vale la pena investiga kico ta e posibilidadnan, por ehemplo di transshipment di container. Den e proximo siglonan transporte maritimo lo keda tuma lugar pa un gran parti via canal di Panama, pasobra no tin alternativa. E proyecto di un canal Chines na Nicaragua a muri un morto silencioso y esey ta duna posibilidad pa e islanan den Caribe. Nos no lo ta e promernan, pasobra Jamaica, Republica Dominicana y Bahamas, entre otro, tambe a mira e posibilidad ey. Casi 10 aña pasa Camara di Comercio a trece esaki dilanti caba den un seminario, cu a ricibi un reaccion ‘venenoso’ di e gobierno di e tempo ey, den forma di un negligencia total di loke a trece dilanti. Nos ta spera cu esey a cambia.

Banda di e uso di e haf di San Nicolas pa trece combustible aden, lo mester cuminza pensa riba establecimento di un parque di energia, unda ta combina diferente forma di energia renovable, manera solar, biento y hidrogeno. E ultimo aki ya no ta un alternativa den fase di experimento, sino cu e ta haya aplicacion na nivel nacional caba na cierto pais, como sustituto pa heavy fuel oil o diesel den produccion di electricidad. Nos sa cu gobierno a scoge pa uso di LNG, pero e situacion mundial a cambia drasticamente pa uso di gas natural, y sigur si no tin un refineria mas como eventual consumidor grandi, ta dificil pa predeci awor si e ta un alternativa viable, aunke e tin su bentaha riba fuel oil pa loke ta contaminacion ambiental.

Den e analisis di e interesnan strategico di un cierto industria den nos region, ta dificil pa bisa algo cu exactitud, si no ta conoci kico e ta. Nos ta mira esey por ehemplo den caso di LNG, unda segun nos e atraccion di sirbi como ‘hub’ regional pa distribucion ta limita, pasobra tin tanto oferta caba pa esey den nos region; nos ta laat pa esey. Loke ta importante na e momento aki, ta parce nos un contesta riba e pregunta con ta conecta centro di ciudad cu canto di lama. Un desaroyo positivo di centro comercial di San Nicolas, tambe pa turismo, ta depende di haya un ‘waterfront’, cu eventual uso di e haf pa yegada di barco crucero tambe. Si atrobe kita acceso na lama di e ciudad pa decadas, no lo tin avance den e centro tampoco. Nos no ta logra trata tur aspecto di e asunto aki awor, pero ta importante pa bin cu claridad riba kico e plan general ta. Por sconde detaye, pero no e cuadro general.