Den e dianan aki nos ministro di Enseñansa a bishita EPB Hato pa cera conoci cu e alumnonan cu ta bay sigui curso di assistent automonteur, assistent onderhoudsmonteur y assistent mode en kleding. Masha bunita, y sigur un bunita estimulo pa e alumno y docentenan. Corectamente ta constata tambe cu e demanda di mercado ta na base di e iniciativa aki, cu ta aglomera persona cu pa un of otro motibo no por a continua cu nan scol durante dia, y awor ta haya un segundo oportunidad pa mehora nan posibilidadnan profesional, a traves di scol anochi.

Sin embargo, sin cu ta cuestiona e institucion di e ramonan di preparacion tecnico aki, ta keda pregunta. Si nos comprende gobierno bon, den curso di e aña aki ta cuminsa emplea hende na e refineria y naturalmente esakinan na prome instante ta e personanan cu ya tin e formacion y experiencia pa eherce e funcionnan disponibel. Y despues, kico ta bay pasa? Nos ta comprende cu ta papiando aki di un proyecto di 25 aña, 15 aña sigur y opcion pa 10 mas. Nos a comprende cu ta trata di un cantidad grandi di cupo di trabao na nivel tecnico basico y mediano, pa hopi aña. Esey caba ta suficiente pa cuminsa planifica preparacion di personal tecnico aki na Aruba mes, brindando empleo na hende local y limitando e necesidad di importa tanto hende pa traha. Si nos cuminsa e aña aki mes, dentro di algun aña ya nos por conta cu e prome tanda cu por sali for di nos propio cursonan.

Y ta net riba e asunto aki cu nos no ta tende … nada. Y pakico no ta tende nada? Pasobra planifica no ta importante? Pasobra ta pensa cu ta warda pa haya sa finalmente cu cuanto hende local por conta y e resto ta importa di tur manera? Nos por imagina nos mes un deal asina cu e Venezolanonan, cu tin bastante desempleo bao di hende cu experiencia den refineria y cu ta costa djis un fraccion di loke un empleado Arubiano ta costa. Pero no ta esey ta loke a priminti Aruba. A priminti cu ta bay explota mas tanto posibel e potencial di trahado local. Pero bo no por haci esey solamente cu loke tin awor disponibel, pero mester mira futuro tambe. Pero, por ta cu den preparacion pa e proyecto grandi aki, a bin topa cu e realidad grandi di Aruba su poblacion, cu no por provee trahado pa cada tipo di trabao cu nos tin riba nos isla. Si nos tira un bista riba e pasado recien, nos lo ripara ( o corda) cu e refineria den ultimo añanan tabata depende hopi caba riba trahado di exterior. Esey no tabata conta tanto pa e refineria mes, pero sigur pa e contratistanan. Pero actualmente tambe den caso di e refineria mes, lo por anticipa cu tin menos personal local disponibel. Un parti considerabel di e personal cu na ultimo tabata traha cu Valero tabata di edad basta avansa y no ta sigur cu pa nan tin reemplaso den forma di hoben, cu na e momento aki ta siguiendo estudio avansa universitario o HBO, pa por yena e cuponan aki un par di aña.

Tambe na nivel medio (MTS, EPI) nos por spera cu lo tin problema. Pa cuminsa si lo tin cantidad suficiente di alumno pa e cursonan cu ta orienta riba un refineria, tumando na cuenta e  competencia di otro ramonan di e resto di nos economia. Y ademas, ni tempo cu e refineria tabata opera bon, digamos un 15 aña pasa, Aruba no tabatin e careranan tecnico cu tabata mester pa e refineria. No ta asina straño den e temponan ey cu masha poco bo tabata topa un trahado local experimenta den trabao manera pipefitter, boilermaker, welder, cu certificacion internacional. Nos no tabatin y probablemente lo no tin e facilidadnan aki tampoco den futuro. E poco studiantenan cu nos tin den ramo di ingenieria tecnico electrico y ‘mechanical’ no necesariamente mester trabao na e refineria, tin otro sector cu tambe ta demanda e tipo di conocemento aki.

Y, importante pa corda, nos no tin un hubentud creciente cu nos por interesa pa tuma e decision di bay den un profesion asina. Den un editorial publica dia 2 di juli 2016 nos a mustra caba riba e cantidad chikito di studiante cu ta caba EPI (menos di 100 pa aña), anto esey ta di tur ramo hunto! Tambe a argumenta cu e mercado local ta pidi anualmente mas cu loke EPI por entrega. Asina ta, cu por tin motibo valido pa no ni cuminsa cu curso tecnico mediano (EPI) orienta riba e refineria, pasobra no ta bay tin e studiantenan pa yena e bankinan. Sin embargo, loke ta haci e problema mas grave ta e silencio cu por observa di e instancianan gubernamental cu mester papia, y papia cla den esaki.

Nos no ta gana nada cu e actitud di “si bo no puntra, anto ami no mester contesta.” Na dado momento e cosnan aki mester bin dilanti di tur manera. “Beating around the bush” no ta yuda!