Obviamente miembronan di College Aruba financieel toezicht a papia di e contenido di nan carta di 10 di Juni cu Minister di Finanzas Xiomara Maduro durante nan estadia na Aruba, y pa e motibo ey mes a duna Gobierno e espacio di algun dia cu a pidi. Asina Profesor dr. Raymond Gradus a bisa Bon Dia Aruba den un entrevista extenso.

Gradus a clarifica cu locual el a informa Gobierno ta cu si Aruba no cumpli cu e normanan di e protocol di 2018 y cu e Ley Aruba financieel toezicht, riba cua e recomendacionnan ta basa, cu berdad lo informa Conseho di Minister di Reino y CAft lo por duna recomendacion pa un ‘aanwijzing.’ “Pero ta textonan cu tambe ta den e ley. Pero nos ta bay warda riba e carta di Aruba pa nos determina con pa anda cu esey.”

Pero CAft en todo caso ta sigui para fuerte tras di e recomendacionnan cu a duna Aruba y ta dirigi na yuda reduci e deficit di Presupuesto di Gobierno. E deficit manera e ta awor aki, pa 2022 lo ta 236 miyon florin y consehonan di CAft pa medio di e 13 recomendacionnan ta pa baha e suma aki substancialmente. En todo caso Aruba pa medio di SVB a mustra di lo sigui un di e 13 recomendacionnan y esaki ta e cobranza di e sumanan paga di mas na subsidio di salario durante e periodo di pandemia di COVID-19. Loke aki ta hunga un papel, no ta unicamente pa logra un reduccion den e deficit pero pa percura cu pa otro aña logra un surplus riba Presupuesto di Aruba.

Economia

Den su reaccion riba CAft di 20 di Juni, Minister di Finanzas Xiomara Maduro a bisa cu teniendo cuenta cu efecto financiero di e pandemia y e hecho cu Aruba ta den pleno recuperacion, e norma di surplus pa 2023 en Adelante, ta uno hopi dificil pa cumpli cune. Esaki lo nifica den practica por ehempel, un recorte den presupuesto di Pais Aruba di 287 miyon florin. Un suma cu, segun e Minister di Finanzas, lo paralisa Gobernacion y hunto cune, lo tin un efecto negativo pa economia di Aruba (red. Diabierna ultimo, Conseho di Minister di Reino a bay de acuerdo pa debolbe e recorte di 12.6 porciento na trahadonan publico y di sector semi-publico) unicamente si Presupuesto 2023 por carg’e, sin deficit, un di e cuater condicionnan pa duna parti di e salario back).

Riba e punto aki, dr. Gradus a bisa cu Aruba tin un producto turistico excelente, y esaki ta bisto den e forma con e industria a recupera asina lihe. “Ta puntonan hopi bon. Esey ta importante pa keda mantene asina. Pero locual nos ta mira tambe cu tin yen di pasonan cu ta hisa gasto. Nos a bisa Aruba pa particularmente baha e gastonan. Esey ta esencial cu gastonan ta baha y cu Presupuesto di Gobierno ta balansa.” Segun Profesor dr. Gradus, tin hopi gasto innecesario y ineficiencia. Si corta esakinan afo, kizas a termino corto lo tin un crecemento economico mas chikito. Pero a lo largo, literatura ta mustra “cu hopi lihe lo e efecto lo ta net lo contrario y economia lo crece. E ta tempo cu Aruba ta traha riba su consolidacion fiscal pa medio di reduci gastonan di forma cu sector priva ta haya e espacio pa crece. Esey ta e punto crucial di nos conseho.”

Bienes y servicio

En bes cu Aruba a baha su gasto di ‘goederen en diensten,’ manera tabata e conseho continuo di CAft, e organo a tuma nota cu e gasto aki di bien y servicio mas bien a subi, hasta compara cu 2019, pues prome cu COVID-19. Pero no tabatin suficiente splicacion pakico, dr. Gradus a bisa. “E splicacion no tabata satisfactorio. Y no lubida cu mester financia e gasto aki cu ta resulta cu e gastonan ta hopi mas halto compara cu prome cu pandemia.” Tin partinan di presupuesto cu a ilustra un crecemento cu ta preocupante pa CAft, manera e proyectonan PPP. “Nos a mira un aumento di fondonan cu mester paga pa e proyectonan PPP. Si tuma hospital, compara cu 2019, e suma a subi cu 15 miyon pa aña. A palabra cu Aruba pa no cera mas proyecto PPP, pero esunnan cu ta canando caba, ta demostra di ta bira mas caro tur aña. “Y esey mester trece cambio den dje. Mester para e sangramento aki.” Riba e tema aki a papia unicamente cu directiva di hospital pero den su conferencia di prensa, dr. Gradus a urgi pa Minister di Salud, Dangui Oduber pa dedica mas atencion na e punto aki. “E ta un observacion.” El a bisa cu CAft lo enfoca riba e tema aki den futuro cercano.

Bon Dia Aruba lo publica e siman aki partinan di e combersacion amplio aki cu Presidente di CAft, Profesor dr. Gradus kende ta enfatisa cu e entidad ta traha a base di su instruccion legal, na interes di un finanzas publico saludabel y un nivel di debe cu ta manehabel.