Mientras pa basta tempo gobierno tabata mantene un hermetismo solido riba e detayenan di presupuesto 2020, den ultimo dianan a haya sa varios aspecto di e proyecto di ley aki, cu ta ainda den man di nos Conseho Consultivo. Di manera cu no ta conoci pa ki tempo e documento aki por bay yega parlamento. Sin embargo, esey no ta stroba ningun ciudadano pa pensa y comenta riba loke ta conoci te awor.

Den nos edicion anterior, diasabra pasa, nos a publica algun di e cambionan importante, manera e introduccion di un BBO riba importacion, cu a haya bastante reaccion. Logico pasobra esaki no tabata parti di e discusion publico ainda. Naturalmente na su debido tempo lo haya sa mas di e detayenan, ya cu ta trata di un materia bastante complica. Pero esey ta na prome lugar tarea di gobierno, y di e mandatario encarga cu finanzas. Nos no por bisa cu nos tabata contento cu apenas dos dia prome cu nos a haya e informacion, nos a publica un entrevista extenso cu e mandatario unda a papia explicitamente riba e tema, unda el a declara categoricamente cu no lo tin aumento di BBO. Loke el a bisa tabata corecto pa loke ta e porcentahe, pero pakico no conta henter e storia? En todo caso, mester bay biba cu e realidad di un BBO riba importacion cu ta bay tin su efecto riba nivel di prijs. Nos a scucha e argumento cu en berdad e medida aki ta bay acompaña pa un restitucion di BBO paga na importacion pa e mayoristanan, cu consecuencia cu e ‘golpi’ lo ta menos fuerte cu si no tabatin restitucion.

Manera nos a tende tambe, no di e mandatario, cu esaki ta un intento pa pusha e hotelnan, cu ta importa hopi mercancia nan mes, pa pone importacion atrobe den man di e mayoristanan. Loke e mayoristanan ta pensa nos no sa, ni di e hotelnan tampoco, pero tin algun cos cu ta simplemente ‘good business sense’. Pa cuminsa ta bay ta un problema pa hustifica bon pakico ta duna privilegio na un grupo, y na otro no. Por ta cu si tin bon argumento, por logra pasa esaki. Pero, realidad di bida ta cu ley ta permiti cualkier hende cuminsa cu un empresa mayorista, y e posibilidad ey ta habri pa e hotelnan tambe. Ademas, si acaso e mayorista ta haya restitucion di su BBO, y e hotel no, toch e mayorista no necesariamente ta mas barata pasobra den e prijs cu e mester calcula, ta bay henter su ‘mark up’, basa riba su gastonan (overhead), cu ta duna e prijs cu e hotel ta paga na e mayorista. Si e hotel djis paga e 6% extra na momento di importa y keda importa directamente cu e infrastructura logistico cu e tin caba, no necesariamente esey ta mas caro cu e mayorista. Nos lo tende hopi mas di e discusion aki den e dianan nos dilanti.

Gobierno a anuncia, no oficialmente na publico, pero via e carta na CAft, cu lo bay haya entrada tambe di e otorgamento di licencia pa cultiva cannabis, y esey e aña aki caba. E lugar pensa ta e area di refineria. Aki ta unda CAft tin algun duda den realismo di e plan di gobierno, pasobra no tin ainda un proyecto di ley pa bay Conseho Consultivo, te pa e yega parlamento. Si acaso yega asina leu, y tin un base legal pa duna licencia, den un par di luna e aspirante productornan ta cla pa realisa nan produccion, te pa gobierno haya entrada di impuesto? Nos tin miedo cu e calculacionnan aki ta bay den direccion di loke gobierno anterior tabata kier pa nos kere di e entradanan fabuloso cu Citgo lo a realisa na 2017, loke a resulta di ta un ‘cuento de hadas’ completo.

No cu nos ta bisa cu e cultivo na Aruba di cannabis ta imposible, lagando un banda e discusion moral di e asunto. Tin un oposicion den pueblo fuerte contra cualkier inciativa den direccion di cultivo di cannabis, y lo mester tene cuenta cu esey. Pero tin algo mas. Si a haci un bon analisis di mercado den nos region, lo mester sa cu hopi pais den nos region ta hopi mas leu caba cu nan iniciativanan pa cultiva e mata aki. Ademas cu ta papia di pais cu un clima hopi mas faborable pa agricultura/horticultura en general. Cu otro palabra, no ta sigur kico ta e bentahanan natural cu cultiva na Aruba tin: awa ta caro, labor ta caro, clima ta desfaborable den cierto sentido (biento duro). Nos ta tende comentario cu Aruba ta interesante pa exportacion pa Union Europeo, y por sirbi como hub cu ta re-exporta producto di cannabis pa Europa.

Aki tambe ta recomendable tira un vista riba historia, unda Union Europeo desde su concepcion sistematicamente a ‘mata’ tur inciativa di exportacion pa nan teritorio: bay entrevista esnan cu a purba cu sucu y aros, entre otro. No ta pornada cu tin semper bunita declaracion Europeo di bon intencion, pero nunca un di e teritorionan di ultramar a logra algo sustancial den esaki. Un cos bon si e noticia di cannabis tin: gobierno no ta mira futuro mas den e refineria: chapeau!