Minister di Husticia, Andin Bikker (POR)
Minister di Husticia, Andin Bikker (POR)

Un di e puntonan cu gobierno lo concentra riba dje e aña aki ta pa introduci ley caminda cu lo saca e persona violento/abusado for di e hogar. Antes e manera tabata pa bin cu shelter pa e yiu y famia pero awor esun cu comporta su mes malo ta esun cu lo mester sali.

Esaki ta un concepto di ley cu tin na Hulanda pa hopi tempo caba y tabata un ley cu a bin parlamento di Aruba caba por medio di Monica Arends Kock algun tempo atras. Y awor minister di Husticia Andin Bikker (POR) ta bisa cu nan lo reactiva e concepto aki pa por introduci e.

Los di esey tin tratadonan internacional entre otro di derecho di mucha unda un rapport na 2009 – menos bon pa Aruba – a wordo entrega na gobierno. “Lamentablemente pa ocho aña e gobierno anterior no a haci nada cu ne. Nos si ta bay implement’e y percura pa nos muchanan y hobennan ta completamente protegi. Den e plan integral akinan nos ta bay bin cu plan pa introduci BOA (Buitengewoon opsporingsambtenaar) pasobra e leynan di Aruba hopi biaha ta KPA mester implementa nan. Y hopi biaha manera nos sa KPA ta hay’e cu asina tanto cos pa haci unda no por implementa tur ley”, minister Bikker ta splica.

Algun siman atras un acuerdo a wordo firma pa institui un Task Force caminda lo tin e tarea specifico di basicamente implementa e leynan di tas di plastic, proteccion di derecho di animal etc. Esey lo pone cu cuerpo policial lo concentra na bringa crimennan mas grandi enbes di cada biaha mester wak trata cu otro tareanan. E minister ta bisa cu mas hende lo keda nombra tambe den e Task Force special aki pa nan por implementa e leynan aki.

Ley di castigo minimo
Castigo abao di prizon pa hendenan acusa di abuso di menor ta un discusion cu semper ta andando. Nos a puntra e mandatario kico Aruba por cuminsa haci riba esaki pa introduci algun cambio.

Segun minister Bikker, un ley di castigo minimo lo keda introduci a base di un modelo cu a keda introduci na Hulanda. Y tambe gobierno ta bay adapta e castigonan cu ta wordo pidi pa Ministerio Publico. “Hopi biaha e famia di victimanan ta bisa cu e castigo cu ta wordo rekeri ta hopi abao, pero den e dimension di introduci derecho di victimanan pa nan mes hiba palabra durante un caso penal. Nan mes lo por indica cu si locual ta wordo rekeri ta hopi abao of no. Pues e ta un dimension di diferente aspecto cu nos mester adresa.” Los di esaki e mandatario a subraya tambe cu tempo e tabata den parlamento, a bin dilanti algun aspecto hudicial cu tambe tabata tin cierto preocupacionnan di dje na Hulanda.

Ora bin cu un straf minimo (si lo tin hardheidsclausule si of no) anto den un caso specifico e hues ta sinti cu no tin espacio pa e desvia pasobra e caso ta asina unico. Cu e ora lo tabata tin e deseo pa tin un manera unda por ehempel nuebe for di dies caso lo por aplica straf minimo pero kisas net esun di dies lo ta sinti cu e straf minimo ta demasiado halto. Den e ley di Hulanda a bin un tipo di ‘hybrid solution’ cu nan a pone cu si den un caso specifico realmente cu ta un excepcion, e hues ta haya posibilidad pa desvia si ta haya cu straf minimo no ta fit of ta aplicabel pa e caso specifico bao dje.

“Esey tabata e preocupacion y den e concepto di ley cu nos lo hiba parlamento seguramente nos ta bay pone e clausula eyden. Unda bo ta haya un solucion unda en todo caso bo sa y esunnan cu lo kier bay pone den nan cabes pa comete e infraccion eynan lo sa cu pa gobierno/comunidad e tipo di crimennan aki ta inaceptabel”, minister Bikker ta bisa. Minister Bikker a anuncia siman pasa cu gobierno kier bin cu e spreekrecht slachtoffer unda victimanan tin derecho di expresa con e crimen a afect’e durante un caso penal.

Recientemente Hulanda ta avansando mas riba esaki cual nan tin caba pero kier bin cu mas dimension riba dje. E veiligheidshuis cual a keda institui recientemente na Aruba ta un sistema multidisciplinario pa preveni y combati criminalidad cual lo hunga un rol grandi den casonan di abuso contra menor tambe segun gobierno. E veiligheidshuis tambe ta pa evita esunnan cu sali for di instituto coreccional pa cay bek den ripiticion y desvia su mes.

‘Tapando pa pedofiel’
Algun expresionnan cu nos a yega di haya for di mayornan como tambe awor expertonan den psicologia, ta cu na Aruba parce tin un cultura pa tapa pa hendenan acusa di abusa menor di edad.

Un experto den psicologia cu ta desea di keda anonimo a señala na Bon Dia pa por ehempel tuma nota di algun punto cu a sali den e buki controversial di psikiatra Hulandes Rita Zecher Enahoro titula Boa – ‘Aruba in de Wurggreep’ cu a keda publica na 2012.
E buki ta señala cu entre otro un instancia Hulandes (LEBZ) cu ta traha pa Ministerio Publico Hulandes a block e proceso aki na Aruba ora ta trata cierto casonan cu Rita tabata buscando husticia riba nan.

Un otro punto cu a bin dilanti den e buki aki ta cu aparentemente JZP a anuncia cu nan oficialmente no ta desea pa ricibi ningun documento medico di pediatranan of psikiatranan di mucha. Ministerio Publico di Aruba a desmenti e declaracionnan di sra. Enahoro bisando cu el a traha na Aruba entre 2008-2010 y berdad e tempo ey JZP no tabata ‘bon na ordo’. Ministerio Publico a reacciona riba esaki aña pasa bisando cu generalmente por bisa cu casonan di zeden hopi biaha ta dificil pasobra frecuentemente ta trata casonan one-on-one. Den cual e declaracion di e victima ta para linea recta contra esun di e sospechoso. Esey ta nifica cu mester haci uzo di capacidad grandi di recherche pa, den cuadro di haya sa e berdad, yega na un caso penal cu por wordo persigui.