E reforma fiscal di Aruba lo keda introduci den tres fase cuminzando na 2023 cu introduccion di e VAT, e Value Added Tax. Asina un circulario informativo di Grant Thornton cu a pasa den rednan social desde diaranson anochi ta bisa. E circulario a keda publica e mesun dia cu Direccion di Impuesto, DIMP, a splica cu ta den combersacion cu gremionan riba e reformanan di belasting y cu ta bay mantene comunidad informa pa medio di su website.

Grant Thornton sinembargo a adelanta y duna un resumen di e formanan den e sistema di belasting, cu ta un di e condicionnan cu cual Aruba mester cumplisegun e landspakket di forma cu por ricibi sosten di likides.

E reformanan ta dividi den tres fase. E prome lo ta na 2023 unda lo pone e fundeshi pa implementa e Value Added Tax y tur e otro leynan di belasting, cu ta implica den e regimen nobo aki.

E di dos fase di e reforma ta yama e ‘equalisacion,’ (ahustacion) cu lo tuma luga na 2025. Den e fase aki, e leynan existente di belasting lo ta modernisa cu enfoke riba cumplimento adecuado. E di tres fase ta programa pa tuma luga na 2027 y lo enfoca riba innovacion.

Belasting op Toegevoegde Waarde/ Value Added Tax (BTW/VAT)

E introduccion di e VAT ta planea pa Januari 1, 2023. E VAT ta bin na luga di BBO/BAZV/BAVP. E tarifanan proponi ta pa introduci un tarifa abao di seis (6) porciento riba bebida y cuminda, excluyendo bebida alcoholico; un tarifa maximo di 18 porciento riba tur otro producto y servicio, incluso cuminda na restaurant. Lo aplica VAT riba importacion di producto, mientras cu no tin ningun tarifa pa exportacion.

E sistema lo ta basa riba uno di offset, unda cu no ta duna placa back. E excepcionnan proponi lo ta aplicabel pa e sectornan di educacion y medico, banco y utilidad (WEB y Elmar). Tambe tin un excepcion pa e entrada pa camber di hotel cu ya caba ta suheto na un impuesto di estadia.

E suma pa cua no mester paga belasting riba entrada personal lo bira 36 mil florin, di 28.861 cu e ta awor. E ‘brackets’– esta e diferente categoria di belasting – lo keda ahusta y e tarifanan lo baha.

Lo elimina e pensioen ‘in eigen beheer,’ esta pensioen cu un persona mes ta administra por ehempel via su compania.

E depreciacion riba biennan inmobil (real estate) lo ta limita

Tur entrada di tip awor lo ta suheto na belasting.

E asina yama ‘investment allowance’ tambe lo keda aboli. Un investment allowance ta un tipo di reduccion di belasting cu companianan ta haya pa motiva nan pa inverti capital den varios otro actividad comercial. E idea ta cu si duna un tipo di incentivo di belasting, e actividad aki lo aumenta e inversion di capital den e economia cu ta beneficia tur cu ta participa den e economia. Tipicamente, tin limitacion cuanto recurso un compania por pone como inversion. Pero ya esaki lo no ta forma parti di e regimen nobo entrante 2023, segun e proposicionnan.

Lo introduci un sueldo minimo apropia pa directornan di companianan cu ademas ta accionista mayoritario di e empresanan.

Lo aumenta e reparatie toeslag, cu ta e suma cu ta duna pa yuda poder di compra, mientras cu lo aumenta bijstand y onderstand.

Cambio den e legislacion di impuesto riba ganashi

Lo reduci e impuesto riba ganashi di 25 pa 22 porciento.

E regimen nobo di Imputation Payment Company, IPC cu ta paga 10 a 15 porciento di belasting riba ganashi lo keda elimina pa medio di regulacion transitorio te 2025 (un IPC ta un compania limita cu ta haci negoshi riba un area specifico). E regimen bieu di dos porciento lo keda aplicabel te 2025.

Lo tin reglanan mas stricto pa deduccion di pago

Belasting riba transferencia

E benta di accion den companianan di biennan inmobil lo cuminza paga belasting entrante 1 di Januari, 2023.

E transferencia di propiedad economico di biennan inmobil tambe lo ta suheto na e belasting di transferencia entrante e mesun fecha.

Ta elimina e cinco (5) porciento di belasting pa companianan cu ta registra riba bolsa di mercado.

E tarifa di belasting pa turista ta subi di 9.5 pa 12.5 porciento

Y ta introduci e belasting riba seguro di seis (6) porciento (red. na e momentonan aki ta paga BBO riba seguro caba).

Ordenanza General di belasting

Lo introduci ley cu ta permiti e entrega di formulario di belasting di forma electronico. E proposicion ta papia cu esaki lo ta obligatorio.

Y institucionnan financiero lo ta mara na e obligacion pa duna notificacion na Departamento di Impuesto.

Reaccion gremionan comercial

Bon Dia Aruba a tuma contacto cu gremionan riba e proposicionnan pa reforma di belasting. E gremionan ATIA, AHATA, CUA (Comerciantenan Uni Aruba) y Camara di Comercio a bisa cu no por duna un opinion general na e momentonan aki. Ainda tin miembronan cu no a haya e presentacion di e cambionan proponi den e reforma fiscal. E organisacionnan ta atendiendo e sesionnan informativo di parti di DIMP riba e topico aki.

“Na e momentonan aki nos ta analisando tur informacion presenta door di DIMP, incluyendo efecto di BTW, y nos lo publica un declaracion conhuntamente pronto,” e gremionan a bisa den un comunicado cortico emiti ayera.

Mientrastanto, e gremionan ta keda urgi cu un reforma structural fiscal mester cana man den man cu rebaho structural di gasto di e aparato gubernamental. “Nos a pidi un reunion cu Gobierno pa ricibi mas informacion tocante nan plannan pa baha gasto,” segun e gremionan den nan comunicado di prensa.

Inflacion y eenmanszaak

Di otro banda, a compronde di personanan cu a atende un di e presentacionnan cu tin hopi pregunta. Pasobra, tin preocupacion pa e nivel di inflacion cu e introduccion di un BTW di 18 porciento lo trece cune. Motibo ta cu inicialmente, den e landspakket tabata papia di un minimo di 12 porciento. DIMP ta kere cu e inflacion lo ta rond di 2.5 porciento, pero algun analista ta kere cu e cifra lo ta mas.

Ademas no tin hopi tempo pa introduci un cambio grandi asina. Riba dje, hopi di e empresanan na Aruba, es mas, mayoria empresa ta asina yama ‘eenmanszaak,’ dus ta companianan chikito unda e doñonan mester bay adapta na un sistema di BTW, cu pa hopi ta un reto. E medidanan pa compensa e BTW mester demostra si berdad ta bay mitiga e impacto, manera e belasting riba ganashi y reduccion di inkomstenbelasting. Ta sinti cu hopi di e proposicionnan ta un poco curu.