Actualmente Departamento di Integracion, Maneho y Admision di Stranheronan (Dimas) tin un proyecto andando unda ta procesando apelacionnan cu a keda tranca den proceso di LAR. E departamento ta tratando mas o menos mensualmente 150 apelacion.

Manera nos a bin ta reporta ultimo dianan, Dimas a mira diferente proyectonan cu a pasa, manera e proyecto Dreamers. Pero tambe proyectonan cu ta vigente ainda. Un di e proyectonan aki ta cu e departamento ta tumando apelacionnan cu a wordo haci den pasado y ta evalua esakinan un bes mas. Director di Dimas Kathy Paskel-Ruiz ta conta Bon Dia cu e departamento ta haya riba base mensual mas o menos 150 apelacion of bezwaarschrift cu ta drenta pa casonan di permiso cu Dimas a nenga.

Esaki segun sra. Paskel no ta parce manera mucho pero e proceso tin su peso, tanto na Dimas como na LAR. E departamento tin cu revisa e documentonan cu ta wordo entrega. Tambe mester verifica si e apelacion ta admisibel a base di e termino legal cu LAR ta specifica, cual ta cuminsa 1 dia despues cu e decision a tuma luga y ta keda na vigor pa 6 siman. Alabes si e persona trece argumentonan nobo esaki mester wordo revisa.

Pa via di e cantidad di trabou cu mester tuma luga, e departamento a haya su mes cu un retraso acumula  cada dia.

Consultant ta yuda
E solucion cu e Ministerio di Integracion a bin cu ne ta pa trece un consultant externo pa un periodo di 4 luna. Expertonan hurista y stagiair a yuda e departamento durante e proceso y e proyecto ta canando bon, segun sra. Paskel. Esaki ta pa trata e retrasonan cu tin den procesa e apelacionnan cu a keda tranca pero tambe lo duna recomendacion pa esaki no pasa mas den futuro.

 “Mescos cu ora bo aplica pa un permiso bo mester tene cuenta pa duna contesta na tempo. Esaki tambe ta conta pa apelacionnan. T’asina e spirito di e ley ta, cu e persona tin un derecho pa apela y tambe pa haya su contesta den un tempo rasonabel.”

 Negacion ficticio
Pero sra. Paskel tambe kier conscientisa un poco riba un aspecto di e ley cu no sa wordo uza masha hopi den Dimas su experiencia. Esta cu ley ta duna e hermentnan legal pa apela en caso cu e departmento di gobierno no haci nada of no a duna contesta. E negacion ficticio aki no solamente ta wordo uza den corte di prome instancia pero tambe den apelacion pa casonan administrativo di LAR.

 “Hopi cliente ta laga e termino aki pasa. Esaki tin su consecuencia te hasta si gobierno no a duna contesta, pasobra ora bo yega na corte nan lo bisa bo argumento ta suak. E ora ey bo apelacion ta keda no admisibel.”

 Apelacion digital
Manera nos a publica den edicion di ayera, e departamento ta den proceso pa modernisa nan sistemanan interno. Den area di apelacion esaki tambe lo tin su beneficionan, segun sra. Paskel.

No solamente cu e persona lo por entrega nan apelacion online, pero tambe cu e lo ta posibel pa yena un structura pre defini di con un carta di apelacion mester wordo structura. “En general personanan cu apela ta haci uzo di un abogado of un tercera persona pa representa nan mes durante un apelacion. Posiblemente cu e cambionan aki y e carta mes lo ta suficiente pa nan defende nan argumentonan den nan mesun idioma, si ta trata di Papiamento, Spaño, Ingles of Hulandes.”

Derecho di ciudadano
Un cliente di Dimas, Rina Hernandez Gimenez at conta Bon Dia cu e ta haya e proyecto aki hopi bon. Pasobra e mes a yega di haci apelacion den pasado cu no a haya ningun contesta. Sra. Hernandez a yega di bay LAR, te hasta corte y e proceso a keda na nada.

Su critica ta encera cu pa haya e hoorzitting cu LAR, unda ta sinta cu e comision di apelacion y un representante huridico di e departamento di gobierno, bo tin cu warda masha hopi mes. “Nan ta duna bo 6 siman pa apela pero despues di esaki bo no ta tende te hopi tempo despues”. Alabes e ta haya cu pa haya un contesta mes pa e cita ta ‘sumamente dificil’.

“Nan ta laga bo den limbo.” Tur esaki mientras e persona cu apela mester paga pa abogado, cual tin su gasto mara na dje. Tambe e persona cu apela hopi biaha ta keda warda pa e apelacion wordo procesa y ya ta yega momento pa renoba un permiso nobo. Ora a yega asina leu, ‘nan a crea un buraco p’abo toch’.

“Mi ta kere e proyecto ta hopi bon pasobra asina por lo menos nos lo tin derecho pa haya un firma liber”. Sra. Hernandez mes no tin un firma liber cu 21 aña bibando na Aruba, y esaki ta un violacion di su derechonan segun e. Esaki a bin pasobra den pasado a bin cu un maneho di Swiss model cu tabata encera cu stranheronan mester bay bek nan pais despues di 3 aña. “Den e tempo ey nan tabata keda nenga mi permisonan.” Tambe pasobra un ley of maneho nobo a encera cu despues di 3 aña di buraco den permiso e persona ta cuminsa for di 0. “Pues despues di 5 aña di esaki y tambe purbando pa apela, mi no tin nada pa mustra p’e. Lo mi tin cu biba 30 aña na Aruba prome cu mi haya tur mi derechonan?”

Sin menciona, segun sra. Hernandez, cu hopi di e personanan cu e conoce cu a haci un proceso di apelacion a bay busca nan resitucion caba despues di no a tende nada. “Pues awo nan si lo cuminsa trata e apelacionnan bek? Mi no ta compronde e wega di ping pong ki.”