Aruba ta e unico pais den Reino cu no ta mara na e Group of States against Corruption, GRECO, institui pa Conseho Europeo. E instancia aki ta controla si paisnan miembro ta cumpli cu tratado y consehonan pa bringa corrupcion. Esaki a bin dilanti den e recomendacion di Conseho Consultativo, Raad van Advies, RvA na Parlamentarionan Rocco Tjon y Edgard Vrolijk.

E dos Parlamentarionan di fraccion di MEP a presenta un proposicion pa cambio den e ley Financiamento Partidonan Politico. Ambos a introduci e ley di iniciativa na 2018 y apesar di a warda e revision di RvA, a presenta e ley pa bay den tratamento, sin agrega e conseho en particular aki.

E Statuut di GRECO ta conta pa Hulanda desde 2001 y a bin na vigor pa islanan BES (Boneiro, St. Eustatius, Saba), Corsow y St. Maarten na 2010. “Aunke Aruba pues como unico pais den Reino no a mara su mes na e tratado, toch a dicidi pa studia esaki pa su recomendacionnan contra corupcion den financiamento di partido politico y campaña electoral,” RvA a bisa.

“Tambe a analisa leynan relevante cu a keda adapta na Hulanda a raiz di e tratado aki.”

RvA ta kere cu ta importante cu den Reino tin cierto uniformidad den ley y cu norma internacional, y ta urgi Aruba pa afilia na GRECO. “Logico cu e diferencianan cu Hulanda lo sigui existi. Banda di e hecho cu partidonan politico na Hulanda ta ricibi subsidio di Hulanda, tambe tin diferencia den e contexto social. E escala chikito y cultura di politica di Aruba, cu ta inclui e sistema di patronahe, ta amplia di un banda e oportunidad pa influencia e proceso democratico. Pero tambe e ta pone presion riba e secrecia di voto, mirando cu e ta nifica cu ta publica datonan di personanan. manera ta e caso na Hulanda.

Como tal, RvA ta kere cu mester bin un balance entre e importancia di transparencia y privacidad.

Subsidio di Gobierno

RvA ta ilustra cu e concepto di subsidio di Gobierno pa partidonan politico no ta limita na Hulanda so. Di e forma aki, ta duna hasta partidonan nobo y chikito un oportunidad mas husto posibel pa por participa na e proceso di eleccion. Ademas partidonan politico ta bira menos vulnerabel pa influencia no-desea di patronisador y por evita practica di corupcion. Aunke cu RvA a bay amplio riba e tema aki, e proposicion di subsidio no a bay den e producto final di ley presenta na Parlamento. E organo ta admiti cu e posicion actual di finanzas publico ta dificulta e idea di subsidio na e momentonan aki.

Articulonan inclui

RvA a conseha e dos parlamentarionan pa inclui den e ley, e obligacion di consolidacion di cuentanan pa asina duna un bista mas confiabel di e cifranan di un partido politico, y cu e periodo cu mester warda esakinan mester ta 10 aña, enbez di e cinco (5) cu tin den e proposicion inicialmente. Tjon y Vrolijk a tuma e sugerencia aki den nan proposicion

Tambe RvA a enfatisa e importancia pa inclui e posicion di debe di e partido politico den e cuentanan anual. “Relacion di interes no ta existi solamente ora cu ta duna placa. Conflicto di interes por bin ora cu un partido debe tambe.” E ley presenta na Parlamento ta inclui e revision aki.

E ley tambe ta mara donacion na un candidato na maximalmente 3000 florin pa aña. Pa RvA no ta cla a base di kico a yega na e suma ni tampoco si esaki ta un solo regalo of ta un combinacion di diferente donacion di e mesun persona. Den otro palabra, si un persona haci un donacion di 3000 florin, e lo keda publica. “No ta cla pa RvA si e ley aki lo publica si un persona haci tres donacion separa di 1000 florin. Pakico no ta publica tur donacion y unicamente sumanan riba 3000 florin?” ta un pregunta di RvA.

Segun e proposicion, e partido politico ta manda e cuentanan controla pa accountant, pa Conseho Electoral cu na su turno ta manda nan pa Contraloria General. RvA no ta considera esaki necesario ya cu nan ta revisa caba pa un accountant. Mas ainda, e ley no ta stipula un periodo den cual Contraloria General tin cu haci su analisis di e cuentanan.

Donacion

Pa evita cu bruha kico ta donacion den montante of servicio cu trabao voluntario, RvA ta sugeri pa specifica exactamente kico ta e trabao voluntario pa e partido politico. Es mas, e organo consultativo ta puntra si no ta mihor pa considera trabao voluntario como un donacion, manera ta describi den e ley Financiamento Partidonan Politico di Hulanda. Ademas, e periodo cu mester registra donacion prome cu eleccion mester ta mucho mas largo cu locual e proposicion di ley ta describi. Na Hulanda por ehempel, mester presenta e lista riba prome di Januari di e di dos aña calendario prome cu eleccion. E ley di Vrolijk y Tjon ta papia di entrega e lista entre 21 pa 14 dia prome cu eleccion.

Den e splicacion di e ley, ta bisa cu ta prohibi pa acepta donacion anonimo, pero no ta hopi cla kico mester sucede ora cu ricibi esakinan. Si e suma ta riba 3000 florin, locual ta di mas lo bolbe pa e patronisador. Como tal, RvA ta sugeri pa e suma di mas, bay den caha di Gobierno. Vrolijk y Tjon a tuma esaki tambe den e ley.

Donacion internacional

“Paisnan mester limita, prohibi of estrictamente regula donacion di personanan di exterior.” Esey ta describi den e liña di guia di Conseho di Europa. Y RvA a conclui cu den e proposicion di ley di Tjon y Vrolijk, ta permiti donacion for di exterior te cu 3000 florin. Sinembargo, no ta cla pa e entidad consultativo si esaki ta e total di un solo persona cu por duna, of cu e mesun persona di exterior por haci diferente donacion di 2999 florin. RvA ta kere cu mester specifica e stipulacion aki.

Segun analisis di e proposicion inicial y e producto presenta e siman aki na Parlamento, Parlamentarionan Tjon y Vrolijk a tuma diferente di e consehonan presenta pa Raad van Advies, aunke no tur. Por ehempel, ta conoci cu un compania madre por tin diferente otro compania bao su maneho. Cada uno por haci un donacion di 2999 florin y no lo keda registra. E miedo di Raad van Advies cu toch asina aki lo keda buraconan den ley cu ta posibilita pa tercer persona haya influencia den e proceso democratico.