E consensus rijkswet riba COHO ta mucho amplio describi, ademas cu no a tene cuenta cu tur tres isla cu ta cay bao di e organo di reforma y desaroyo ta diferencia di otro. P’esey Raad van State ta kere cu, aunke cu Hulanda por mara condicionnan na e sosten di liquidez, mester formula e ley mas specifico.

Statuut ta papia di acuerdo mutuo ora ta trata di un consensusrijkswet. Raad van State a determina cu a hiba e conversacion cu Corsou, St. Maarten y Aruba, prome cu a presenta e proposicion di ley na Raad van State. Pues, a analisa e proyecto di ley como un consensusrijkswet.

E hecho cu ya a haci e palabracionnan politico, esta cu a yega na un compromiso, no ta kita afo cu mester mantene e principionan di structura estatal di Reino. Autonomia di e paisnan y particularmente e reserva cu Gobierno di Reino y Hulanda como e pais mas grandi mester tuma den limita e responsabilidad propio di e paisnan, ta hunga un papel grandi.

COHO y instancia internacional

COHO lo por traha cu instancia y organonan di Union Europeo y otro organisacion cu ta dirigi pa ley internacional. Pero, e rijkswet no ta bisa si COHO lo mester delibera prome cu un di e paisnan prome cu cera un acuerdo. Aunke cu aki ta trata di un tarea formal di COHO, e ta mara e pais. Y den e splicacion di e ley, no tin claridad con e ta relaciona na e hecho cu e paisnan den Caribe di Reino por declara di no kier mara nan mes na acuerdonan economico y financiero na nivel internacional.

Raad van State ta kere cu mescos cu ta e tarea di supervision financiero di CAft, e posicion di Gobernador cu tambe tin su responsabilidad pa controla, mester keda mihor describi den e relacion cu COHO. Di un banda Gobernador tin e tarea pa formalisa un ley, pero tambe percura pa e ley no bay contra otro ley mas halto. COHO di otro banda por tin indicacion pa pidi un provision a base di Statuut. E situacion aki mester haya mihor splicacion y hasta adaptacion, Raad van State ta haya.

Kico ta e necesidad

E seccion cientifico di Raad van State a bisa cu mester bin un otro sistema cu ta trece menos riesgo, cu por produci un mihor resultado. Di forma cu e procesonan ta confiabel, realisabel y ta flexibel.

E ta un ganashi pa logra e reformanan den Gobierno, finanzas publico duradero y haci economianan resiliente. Pero mester reconoce cu e metanan aki no tur ora ta compatibel y hasta por frustra otro. Por ehempel, reforsa resiliencia economico y introduci reforma, sigur a termino corto, lo crea tension pa yega na finanzas publico duradero y aceptabel. Pa tal motibo mester di un balance y flexibilidad. A tuma nota cu den e proposicion di rijkswet no a inclui adaptacion di norma di presupuesto den e rijkswet supervision financiero, cu ta lanta e pregunta si e rijkswet aki, cu ainda mester bin pa Aruba, tin e flexibilidad suficiente pa den practica yega na e dimensionnan necesario.

Compromiso y e sentido cu ta e pais mes ta determina su pasonan, ta crucial pa logra un cambio di maneho, cu ta produci finanzas publico duradero, economia resiliente y bon gobernacion. Unicamente asina aki lo produci un colaboracion cu ta duna su fruto y por logra e resultadonan duradero cu por keda firme, hasta despues cu e programa di COHO a conclui.

Locual Raad van State ta kere cu mester sucede, y ta locual IMF y Union Europeo tambe a implementa, ta pa yuda e paisnan yega na nan mesun capacidad di implementacion. COHO no ta yuda crea esaki, al contrario. E ta tuma e responsabilidad aki di e pais.

COHO y su rol importante

Pero, Raad van State ta bisa cu no ta kita afo cu COHO tin un papel importante pa yuda fortifica e poder di maneho di e paisnan den Caribe. Como tal ta importante pa COHO sostene Gobierno den bin cu programa, proyecto y medida, alavez yuda den ehecuta esakinan despues cu yega na un acuerdo. Pero, na mesun momento ta requeri cu Aruba ta habri pa e proposicionnan di COHO y, unda cu tin posibilidad, duna e esfuerzo pa ehecuta e reformanan necesario. Por pidi esey, particularmente unda COHO ta percura pa e medionan financiero.

Colaboracion fructifero

Unicamente si COHO por realisa su papel y e paisnan ta acepta esaki, por logra un colaboracion fructifero entre e organo y Gobiernonan. E interconexion entre e sosten di liquidez den tranche, pa logra metanan ta un estimulo pa berdad logra esakinan. Si e ehecucion di proyecto, programa y medidanan no ta suficiente, COHO lo por para e sosten.

Pa e motibo aki, Raad van State ta haya cu ta na su lugar pa duna COHO e tarea pa aproba e agenda di ehecucion y e plannan; monitorea e progreso di implementacion; duna asistencia tecnico y otro, riba cual COHO tin su propio presupuesto; y tene supervision riba e trabao pa cumpli cu e exigencia di prestacion, pa cual COHO lo percura pa e medionan financiero. Pero CAft ta keda cu su autoridad separa pa supervisa pa logra presupuesto balanza.

Raad van State ta considera cu constelacion y nombramento di directiva di COHO mester atencion. Mirando e rol di Hulanda y di COHO, un stempel Hulandes ta comprendibel. Pero, comprension di e situacion local solamente ta bira mas grandi si tin representacion den COHO, cu ta haya un plataforma di e paisnan den Reino Hulandes. E importancia di un base pa sosten ta bira mas grandi na momento cu tareanan di COHO ta mishi cu tarea di Gobierno di Aruba. Segun e areglo proponi, un di e miembronan mester tin afinidad cu e parti Caribense den Reino. Raad van State ta puntra cu si esaki ta garantisa cu comunidad ta bay carga e organo. Es mas, e paisnan Corsou, Aruba y St. Maarten tin nan propio historia y cultura administrativo, mester tene cuenta cu diferencia.

Sosten no ta sin compromiso.

Ta logico cu sosten financiero ta mara na condicion y cu mester controla cumplimento di e condicionnan den implementacion di e medidanan. Esey ta tarea di COHO, segun Raad van State, cu ta uno di monitor, entre otro. Pero e ta requeri un acercamento sigur. Raad van State ta referi na e programa di credito di IMF como ehempel. E formulacion actual di COHO ta demasiado amplio y por duna varios interpretacion. E condicionnan mester ta bon describi y delinea, sin cu COHO of e Minister pa Asuntonan Interior y di Reino di Hulanda por cambia esakinan segun cu tempo pasa.

Raad van State ta sostene e acercamento unda dunamento di sosten na paisnan autonomo Hulandes den Caribe ta mara na un programa di reforma pa economia y finanzas publico, cu meta pa haci nan saludabel. Ademas cu mester reforsa maneho publico y hisa calidad di bida di ciudadanonan di e tres paisnan Corsou, St. Maarten y Aruba.

Sin embargo, e forma con a describi y elabora e proposicion aki den e rijkswet COHO no ta na su lugar. E posicion y e pakete di tarea di COHO, y e relacion cu otro actornan ta crea falta di claridad riba e reparticion di responsabilidadnan y autoridadnan entre e diferente organonan envolvi, esta e Gobiernonan, Parlamento y COHO mes.

Raad van State no ta kere cu ta consehabel pa reeemplaza e falta di capacidad di implementacion di e paisnan cu COHO, haciendo e organo mes reponsabel pa crea y ehecuta plannan pa implementacion. Asina ey no ta yuda e forza di implementacion di e paisnan, y ta mishi cu nan propio responsabilidad pa tuma e pasonan corecto.