editorial 2_15_1.jpg

E acuerdonan encuanto reapertura di e refineria por trece cambio riba diferente tereno. Un di nan ta cu, ora gobierno haya henter e propiedad den su man, tin varios tereno grandi disponibel pa otro actividad o destino. Asina gobierno a anuncia caba cu lo dedica un parti di e tereno na un proyecto di energia solar, loke por contribui substancialmente na produccion di energia limpi. Tambe a divulga e intencion di keda cu un parti importante di e tereno entre e refineria y e area di transshipment na Zeewijk. Por duna e area aki otro uzo y percura pa e ciudad haya un bista riba lama atrobe, pa prome biaha den casi un siglo. Tambe por uza un parti di e area aki pa otro actividad comercial cu no ta afecta medio ambiente ni ta crea un bista mahos cerca di centro di ciudad. Nos por a scucha esaki den e splicacion cu gobierno a duna dialuna ultimo den parlamento.

Esaki riba su mes ta bon noticia y ta duna di conoce cu e plannan desaroya pa Pennsylvania University na 2010, riba peticion di gobierno, no tabata envano. E analisis di e grupo di experto di e universidad tabata abarca dos plan: un cu refineria (ainda) y un sin refineria. E motibo cu a haci esaki ta cu e grupo tabata di opinion cu a lo largo e situacion di un ciudad mal desaroya, entre otro pa e cercania di un refineria na un distancia cu awendia ningun parti di mundo lo tolera, ta haci cu e refineria mester disparce pa e ciudad por hala rosea. Ta parce cu loke gobierno ta haciendo awor ta extendiendo e periodo cu e refineria ta bay tey ainda cu 15 pa 25 aña. Mientras tanto, e tereno na altura di caya principal lo permiti cierto desaroyo comercial, pero nada mayor pa via di e bista menos agradabel di e refineria cu ta keda. Cu esey, un desaroyo mayor den direccion di turismo y relaciona cu esaki un mehoracion importante di e infrastructura di e ciudad a bira improbabel. Pakico?

Den pasado, cu un refineria den full operacion nunca tabatin e animo pa realmente embeyece e luga. Probablemente pasobra tur hende ta mira esey como un ciudad industrial. Y ciudad industrial rond mundo ta menos bunita, pa no expresa nos mes pio. No cabe duda cu den e ultimo añanan tabatin esfuerso pa mehora algo. A bin cu e iniciativa pa establece varios museo, a bin restauracion di cierto edificionan cu sigur ta un contribucion na nos herencia cultural. Pero esey ta bay sigui? No, pasobra pa por atrae e inversionistanan necesario, nan mester por visualisa un area unda nan inversion ta bay haci un diferencia y lo contribui pa converti centro di San Nicolas den un centro atractivo y activo.

Ademas, tin dos aspecto importante pa reactiva San Nicolas: e infrastructura gubernamental y esun comercial. Desde hopi aña no tin ningun di dos. Di banda di gobierno tabatin intento isola pa establece servicio gubernamental na San Nicolas pero nunca esaki tabata un plan bon pensa y completo. Despues di tempo hasta e servicionan aki a bay atras of a keda elimina.

Pa banda di comercio ta logico cu  si no tin cumprado anto no tin comercio tampoco. Tin un parti di e publico na San Nicolas cu ta pertenece na esnan cu poder di compra, pero un grupo relativamente grandi no.

E intentonan te awor pa logra mehora infrastructura comercial a caba na nada, tambe pasobra no tabatin un politica bon pensa con lo kier logra esaki. A bin por ehemplo cu un regimen fiscal pa stimula companianan establece na San Nicolas, pero e reglanan tabata asina complica cu ni esnan cu mester a duna splicacion ta parce di ta comprende e materia. Sin plan di reactivacion integral, e reapertura di e refineria lo no genera mas ‘spin off’ cu ta estrictamente necesario: lo bin mas benta di cuminda y mas tayer di contratista, e resto…?

Ta bira tempo pa gobierno bin cu un plan completo integral di loke nan ta proyecta, na luga di cada biaha los un parti chikito di henter e asunto, dunando impresion cu tin un plan pero bon scondi. Por ta cu nan ta haya conveniente pa actua asina, pero esey ta significa tambe cu bo no ta tuma resto di Aruba na serio y no ta considera nan digno di haya sa kico bo tin pensa di haci.

Ora ta papia di ki balor agrega e reapertura por tin, nos no ta tende nada mas cu e lo ‘tanto porciento di GDP’. No ta tende nada di kico e ta bay significa den mehoracion di bida di e poblacion. Ehemplo, cu ta conta tambe pa henter Aruba: nos ta papiando mucho hopi tocante e banda pafo di tur cos, loke hende por mira. Ta papia tocante e panel solar riba dak di e scol, masha bon, pero kico ta haci dentro di e scol mes pa mehora enseñansa? Nos por ta kiboca pero nos a kere cu esey yama vision…