Nos mester ta mas amabel cu otro y realisa cu tur hende tin su storia, y su trauma. Esey ta e filosofia di Pilar Flores (37), redactor di Bon Dia Aruba. E idea pa profila Pilar a bin a base di combersacionnan di trabao riba kico tur ta pasando den mundo. Y Pilar a experiencia algun evento den su bida, cu pa hopi na Aruba ta completamente desconoci. Como mucha y despues como adolescente, Pilar a lanta y biba den zona di guera y delincuencia pisa na su pais natal, Guatemala.

Pilar ta yiu di un Arubiano y un Guatemalteco. Su mama Veronica, tabata yiu di e conocido periodista Toty Arends, kende tambe tabata casa cu un hende di Guatemala. Pues no tabata nada straño pa Veronica a bay biba na Guatemala unda el a conoce su casa, Roberto Flores. Pero e bida di ‘honeymoon’ a cambia pa uno di tension continuo debi na e guera civil cu a laga como 200 mil morto y 40 mil desapareci, segun datonan oficial. Tata di Pilar tabata un activista estudiantil na su Universidad y tur ora tabata haya su mes den confrontacion, hasta sangriento. Ta den e ambiente ey Pilar a nace, esta cu tur rond tabatin peliger. E guerilla di un banda y e ehercito e otro, y e poblacion pega memey di e guera. Pero pa e mucha, esey tabata bida normal. Un bida cu no ta permiti mucha hunga pafo sin mas. Pilar no tabata sa miho. Te ora cu su mayornan a separa y Pilar a bin Aruba cu su mama. E tabata cla pa bay eerste klas.

E mucha no por a compronde prome cu e por a cana bay Rosario College, mira con bisiñanan tin decoracion di cristal poni den cura, cu facilmente por a djis gara bay cune. E mucha cu a nace y biba den un zona di guera a conoce otro mundo. Pero situacion familiar a haci cu su mama a dicidi pa bolbe Guatemala. Pilar net a caba derde klas. Y eynan el a haya a asina yama ‘culture shock.’ E tabata bolbe den un bida cu retonan cu no tabatin na Aruba. Un ambiente unda seguridad no ta un garantia. E hoben ya e no por a cana bay scol, no por a djis bay minimarket un rato. Y ora cu no tabata por otro, e tabata cana pafo pero pendiente cu ningun hende tabata sigui’e. “Nos a experiencia toque de queda na cantidad. Y no ta manera e toque de queda durante e lockdown di e pandemia na Aruba. Aki, soldatnan haya un hende ta cana no ta cuestion di puntra, sino di tira mata mesora. Mi a mira un cantidad di curpa benta, mi a mira hende colga for di brug.”

Hasta despues cu a firma e tratado di paz entre guerilla y Guatemala, e situacion a keda peligroso pasobra delincuencia a aumenta drasticamente.
Pilar a busca su refugio den su educacion. Pero, mescos cu e bida diario, e mester a adapta na scol. E mucha tabata forma na Aruba, cu e sistema educativo cu ta permiti un alumno haci pregunta, papia cu su maestro y hasta intercambia pensamento. Educacion na Guatemala tabata militarisa. “Nos mester a lanta para asina cu un hende grandi drenta nos klas. Un biaha mi a bay bebe awa, sinta na mi lessenaar y mi a haya zundra pasobra mi no a pidi permiso. Mi tabata haya problema cada biaha cu mi tabata ‘interumpi’ les ora cu mi tabata haci pregunta. Mi a haya basta problema.” Sinembargo e adolescente tabata un bon studiante y tabata cla pa bay Universidad, mescos cu su ruman grandi. “Pero situacion economico no tabata bon. Mi mama a bisa mi cu e no ta mira con por paga pa mi bay Universidad. Mi welo a bisa pa mi bolbe Aruba, unda lo mi por haya Arubalening.”

Pilar no a duda. E famia a bolbe Aruba cu excepcion di su ruman mayor cu tabata traha y studia. Pilar cu su 16 aña tabata back na e pais cu el a haya manera un soño. Pa 6 luna el a bay les priva di Hulandes, cu danki na su añanan formativo den su infancia, a permitie pa drenta Colegio Arubano, unda el a caba HAVO y despues VWO. Y aunke e tabata contento di ta back, esey tabata momento cu el a realisa cu e no mester ta den e ‘survival mode.’ Esaki ta e periodo cu e hoben a confronta e realidad di a biba añanan cu un tension continuo, unda cada momento mester a haci locual tabata posibel pa sobrevivi. “Mi a cay den un depresion pisa,” Pilar a conta. Pero asina mes, el a supera su trauma y e hoben a logra bay studia. Pilar a bay studia Teologia na Escocia y despues di su Bachelor’s a bay Hulanda pa haya un Masters den Etica.

Tur dos estudio ta enfoca hopi riba e spiritualidad di hende, e bon y malo y tur locual ta entre e dos extremonan. “Y na Hulanda, den tur sector tabata kier profesionalnan den etica, for di Gobierno te na companianan, incluso banconan.” Y etica ademas ta un di e basenan principal di periodismo.

Pilar semper tabata intencion di a bolbe Aruba. E no a experiencia e mesun sentido di comunidad cu el a conoce y biba riba e isla natal di su mama. Su famia tabata na Aruba, pero tambe e Chines unda e tabata cumpra cos y tabata combersa cune. “Hopi no ta realisa e bida comunitario cu nos tin na Aruba.” Y aunke cu e tin un trabao periodistico hopi pisa, lesnan di bida a siña Pilar pa aprecia cada momento, cada dia. E noticianan por ta malo, pero Aruba ta keda cu un luga unda no mester wak patras ora ta cana riba caya. “E momentonan cu por bay wak bahada di solo, e combersacionnan cortico cu tur hende cu topa.” Y aunke cu no tur hende por tin e trauma di guera, Pilar ta consciente cu cada hende tin su storia y su mesun carga. Como tal, e miho manera pa mantene e sentido di comunidad cu tin hopi na Aruba, ta simpel. “Djis trata otro cu amabilidad y cariño. Y no tene miedo pa futuro, pasobra no sa kico e ta trece. E por ta bon cos tambe, bo nunca sa.”