Pa basta tempo caba nos por contempla den e versionnan di e ‘Uitvoeringsagenda’ di e Landspakket e lineanan general di e reforma cu mester bay tuma lugar den e aparato publico y organismonan semi-publico. Ta papia di un uso optimal di e personal disponible pa cual ta haciendo investigacion di e organisacion den su forma actual, encuanto presencia berdadero tambe di e trahadornan y e forma di con por usa nan efectivamente. Tambe ta menciona cu “Si colaboradornan ta ricibi salario no hustifica ta tuma, dependiendo di e situacion, medida (e.o. para pago di salario, trayecto di retiro)”. Ta dificil destila for di un formulacion asina amplio kico exactamente ta bay sucede y di e manera aki lo pasa hopi tempo ainda promer cu comunidad haya un vista real den ki direccion e restructuracion ta bay. Tin hopi aspecto mas pa tuma na cuenta ora ta trata di mehora funcionamento di e aparato publico. Aki algun so.

Banda di e trabao cu ta sucediendo conhuntamente cu e Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) nos por a tuma nota di e critica cu Raad van Advies (RvA) den su conseho riba presupuesto 2022, unda ta observa cu gobierno, mientras ta tempo di austeridad, ta na punto pa crea un cantidad considerable di departamento nobo, di cual RvA ta puntra su mes si varios di nan no por a keda opera dentro di e departamento for di cual nan lo keda separa. Ta menciona concretamente: “Un Conseho di Cultura, un Directorado pa Husticia, un entidad Sui Generis na Turismo, un Direccion pa Asunto di Hende di Edad, un Conseho pa Hende di Edad, un Bureau pa Apoyo Secretarial, un organo multidisciplinario pa supervision y imposicion di orden, un direccion di Asunto di Energia y un Comision di Asesoria pa Admision y Expulsion.

Tur esaki naturalmente ta parce exagera den tempo di baha gasto, ademas cu en berdad e pregunta ta si tur e separacion aki di trabao cu ta ser haci caba den cierto departamento, ta necesario pa bay den un entidad separa. Un pregunta mas importante ainda ta parce nos kico ta e proposito di tur e entidadnan nobo aki, si no tin un vista ainda kico ta e lineanan general di restructuracion, pa establece prioridad den funcionamento gubernamental, pa yega despues na e conclusion unda y con mester trece cambio den e aparato publico actual. Nos ta haya e impresion cu mientras e profesionalnan ta trahando riba e restructuracion strategico, gobierno ta ‘bezig’ cu nan agenda politico pa e periodo di gobernacion aki. Ni na e nivel aki tin sincronisacion…

Tambe e propio Tijdelijke Werkorganisatie a duna di conoce cu un problema grandi di e aparato publico ta cu e ta dispone di hopi personal, pero asina mes tin un falta di capacidad di ehecucion. Esey pa ningun conocedor di e materia aki lo ta un sorpresa, esey ta hustamente e problema cardinal pa hopi aña caba, loke mester ta e solucion. Esey tambe den linea general no ta asina dificil pa defini: baha e cantidad di empleado di nivel mas abao y crea espacio financiero pa emplea e cuadronan cu e educacion pertinente, necesario pa ehecuta e tareanan prioritario. Pero papia den termino general ta algo otro cu yega na concretiza kico mester sucede. Djis un ehemplo: un di e problemanan fundamental den gobernacion ta cu no tin un comunicacion fluido entre e ministerio y departamentonan. Por ehemplo, te awe ainda e registronan publico central no ta disponible pa tur departamento. Esakinan ta e datonan encuanto persona, organisacion (pa gran parti loke tin na KvK) y registro di propiedad inmobil (vastgoedregistratie). Esey ta haci cu te awe tur e datonan aki ta registra den database separa na – casi – cada departamento, loke ta causa un ‘redundancy’ enorme di dato, aparte di e erornan den spelling cu ta dificulta unifica e databasenan, ora esey ta necesario. Y pakico nos ta den e situacion aki? Pasobra e cultura di secretismo entre e ministronan di e mesun gobierno ta haci cu no tin un ambiente positivo di comparti informacion. Esaki ta haci cu nos tin un gobernacion cu ta funciona manera un archipelago di isla separa, unda hermetismo di e maneho ministerial ta mas importante cu aumenta transparencia y fluidez den e procesonan administrativo.

Considerando esaki, ta parce imposible mehora cualkier cos, si no ta cuminza cambia e mentalidad putri politico, cu pa varios decada ta venena comunicacion den gobierno y tambe cu comunidad. De vez en cuando tin un intento pa mehora, pero esakinan ta keda pega den e structura negativo gubernamental cu no ta orienta riba duna servicio. Por ehemplo, tin un intento pa mehora e comunicacion digital di Dimas, na bienestar tambe di e ciudadano y sector priva. Pero…, lo bin un mehoracion den e manera cu Dimas ta atende peticion? Nan ta bay corta e tempo cu ta tuma pa contesta un peticion, o nan ta keda para riba nan ‘privilegio’ legal pa tarda dos biaha seis siman pa duna un contesta? Ora nos ta papia mehora servicio, bo no por limita bo mes na un of un par di aspecto. Ora bo ta haci esey, e elementonan malo cu ta keda ta daña tur cos.

Nos no ta kere cu ta straño cu ningun ministro ta sali dilanti y bisa bon cla kico ta e responsabilidadnan grandi cu nan ta carga pa trece cambio den e ambiente venena cu por frustra tur intento di mehoracion.