Fundacion Respaldo ya caba cu mas o menos un aña di existencia ta percurando pa lista di espera pa psicologonan baha y mas importante ainda pa conscientisa na diferente nivel pa preveni cu salud mental di personanan por yega na nivelnan critico.

Durante un entrevista cu dokter Hendrikus van Gaalen, presidente y director medico di Fundacion Salud Mental Aruba (FSMA), miho conoci como Respaldo, el a trece dilanti cu despues di mas o menos un aña di existencia e fundacion tabata ocupa ta reanuda trabounan cu a bay den olvido e ultimo 20 añanan riba tereno di cuido di salud mental.

Comparacion Aruba cu paisnan den region, Europa y Australia

Por a mira durante añanan cu na Aruba, segun sr. Van Gaalen, no a inverti suficientemente den salud mental, ademas cu e sistema pa e tipo di cuido aki tabata hopi fragmenta, cual tabata haci e organisacion dificil pa tin mas colaboracion bou e capa di cuido di salud mental. Un di e metanan di e fundacion ta pa keda inverti den salud mental por medio di entre otro expande cantidad di psikiatra.

Compara cu otro paisnan manera cierto ciudadnan na Italia, e cantidad di camanan disponibel pa pashent di salud mental ta mas o menos igual cu na Aruba, unda tin 40 cama pa mas o menos 100 mil habitante. Sinembargo den e ehempel aki nan tin mas trahado, 6 bay ariba pa trata e mesun cantidad di poblacion. Alabes na Corsou por mira cu aya tin 200 cama disponibel. “Nos a keda hopi atrasa den hopi cos y esey ta pa via di e fragmentacion, pasobra si bo no tin 1 organisacion bo no por wak na unda bo placa ta bay ni ki metanan bo tin.”

Menos enfoke riba cama y mas trabou riba caya

Esaki por a haci cu Respaldo a drenta den existencia na un momento oportuno, specialmente si tuma nota cu den ultimo añanan por a mira un gran cantidad di hobennan cu a dicidi di termina nan propio bida, hopi biaha a causa di trastornonan mental manera depresion. Pa remedia e situacion aki Respaldo ta enfoca grandemente riba e aspecto di conscientisacion tocante salud mental, cual ta encera traha preventivo pa asina mas tanto persona den comunidad ta na altura cu problemanan di salud mental ta normal y por pasa cu cualkier persona y alabes con pa capta e señalnan di sintomanan tempran.

Banda di esaki e fundacion no ta enfoca asina grandemente riba expande e cantidad di cama disponibel pa trata trastorno mental mirando cu den ultimo añanan e maneranan di traha a amplia, unda cu tin un enfoke mas grandi riba yuda un persona den nan propio ambiente. Pues e fundacion ta opera cu nan teamnan FACT, cual ta haci bishitanan na unda e pashent ta biba. Alabes nan ta trahando mas di cerca cu dokter di cas, cual awo ta e manera principal pa yega na cuido duna pa e fundacion.

Un beneficio di traha a base di bishitanan na cas ta cu e barera pa cuido ta bira hopi mas abou. “Bo tin cu pensa cu si un persona bibando na San Nicolas kier bin 4 biaha pa siman pa terapia e mester tuma 4 bus cada dia, cual riba su so kiermen cu diariamente e mester gasta 12 florin. Si bo calcula esaki pa siman y djey pa luna e ta forma un peso grandi financieramente pa un persona. Si bo pensa cu un persona asina ta riba onderstand e ora ey e no ta bira sostenibel, ademas cu bida riba Aruba ta bira mas caro despues di tempo.”

Amplia personal un reto

Ultimo tempo e fundacion a traha pa obtene mas profesionalnan manera trahado social y tambe psicologo, cual riba su mes a cuminsa mustra su fruto caba. Segun sr. Van Gaalen, e lista di espera pa muchanan na policlinica di hospital a baha basta desde cu nan a percura pa tin mas profesional, esaki compara cu mey aña pasa. Respaldo lo ta ampliando nan personal continuamente y pronto nan lo haya un psikiatra pa mucha y hoben. “Nos ta andando riba un bon caminda pero tin hopi trabou pa haci ainda.”

Pa haya personal cu ta specialisa den psikiatria ta keda un reto pa e fundacion, maske tin bon programanan di scol manera na EPI, loke ta dificil di e estudio aki ta cu e no ta specialisa riba psikiatria. Sinembargo keto bay tin personanan specialisa cu no ta trahando na e policlinica, sr. Van Gaalen a indica.

Stigmatisacion ta peligroso’

Bou su meta di conscientisacion Respaldo ta haya importante pa kita mas cu ta posibel e stigmatisacion rond di trastorno mental ‘cu ta algo hopi peligroso y ta existi no solamente na Aruba pero ful rond mundo’. Apart di e chens cu un persona por stigmatisa un otro persona, cual pa sr. Van Gaalen ta un tipo di discriminacion pa purba pone un persona pafo di sociedad, un persona por stigmatisa su mes tambe por medio di no busca ayudo, cual por haci cu e malesa ta bira mas serio prome cu haya tratamento.

Riba e echo cu tabatin un cantidad notabel mas grandi di hoben cu ta comete suicidio, sr. Van Gaalen a comenta cu ‘e ta algo hopi tristo pero esey tambe ta yuda hende compronde cu bo tin cu ta na ora’. “Mi ta kere tabata trata di hobennan cu no tabata conoci pa ningun di e instancianan di salud mental. Pues nos tin cu percura pa na scolnan tambe tin capacidad pa bati alarma. Cu esaki nos sigur tin un rol, nos ta purbando pa splica scolnan ki ora nan mester tuma contacto cu nos y con pa reconoce señalnan di sintomanan. Hopi cos bo por evita pero bo mester sa kico e problema ta.”