Dentro di menos cu dos luna nos lo tin ley na vigor cu ta regula benta y uso di tabaco. Un desaroyo positivo cu, manera hopi ley, a tarda pa yega asina leu. E ley lo regula benta di tabaco; no lo permiti bende producto di tabaco na persona bao di 21 aña, y no por pone e productonan den tienda na alcance directo di e cliente. Tur e medidanan aki pa desanima mas tanto posible e ciudadano pa (sigui) usa e productonan aki.

Manera semper, implementacion di ley y mas cu tur cos e supervision di cumplimento ta keda un punto sensitivo. Den e cadena largo di yega na legislacion tin diferente obstaculo, manera escasez di hurista specializa y tardanza den tratamento parlamentario, pero ora finalmente e ley yega na vigor, hopi biaha ta cuminza e siguiente problema: con percura pa cumplimento. Nos por a mira esey por ehemplo den ehecucion di e ley riba cacho, cu na e momento aki, den un bishita na cualkier bario anochi, por comproba cu no tin supervision y mucho menos cumplimento cu esaki. Y si ta kere cu esaki no ta asina relevante, djis pensa cu no tur hende ta doño di auto cu no ta preocupa cu cacho den nan bario riba caya, pasobra nos tin suficente hende na pia o riba bicicleta cu mester por move riba caya sin peligro di ser ataca pa un of otro animal. Cacho ta pa cuida cas y cura, y no pa cuida via publico dilanti cas di ningun ciudadano. Aparentemente actitud di hopi ciudadano no ta refleha reconocimento di e hecho aki. Y como agravante por bisa cu no ta mira ningun intento di mehoracion den e situacion aki. Y ley cu no tin supervision, ta ley morto.

Esaki ta djis un ehemplo di ley cu ta mero papel pasobra sea no tin e capacidad, o e interes pa percura pa e ley ta haya aplicacion adecua. Amplia e posibilidadnan di ehecucion, importante pa por papia di un estado di derecho, ta depende hopi di restructuracion di e tareanan gubernamental, unda lo mester destina mas recurso na e tareanan aki. Limitacion di e recursonan general pa motibo di crisis ta haci anto cu mester bin cu restriccion di personal excesivo den cierto areanan gubernamental. Henter un trabao grandi cu ta planeando caba pa e proximo añanan.

Pero banda di e aspecto aki di implementacion, mester considera e papel, ohala positivo, cu e ley por hunga den limita humamento. Esaki principalmente pa e efecto devastador cu humamento tin riba salud di hende, principalmente relaciona cu salud di pulmon. Naturalmente ta pensa inmediatamente riba cancer di pulmon, cu en berdad tin un efecto grandi y mortal riba esnan afecta, pero uso di tabaco ta contribui en general na otro enfermedad di pulmon, loke ta afecta capacidad di un persona pa participa activamente na trabao y bida familiar. Tambe mester contempla e hecho cu uso di tabaco ta solamente un di e factornan cu ta afecta salud den e bida moderno cu nos ta hibando. Mal nutricion ta e otro factor importante cu ta afecta salud den forma di por ehemplo sobrepeso y obesidad, combina cu un indice halto na nos pais di persona cu diabetes tipo 2. Esaki ta duna e fundamento negativo cu ta conduci na e menazanan uno y dos den salud publico, cu ta cancer y problema cardiovascular. Ta necesario pa amplia e esfuerzonan pa aumenta conocimento y nivel di informacion di nos poblacion. E crisis di Covid a mustra un aumento di atencion pa salud y ehercicio fisico, pero mester evita cu nos ta cay back den nos custumbernan bieu. Importante ta pa yega na e punto unda nos ta mira realmente cu e informacion ta penetra y cu ta mira un cambio di actitud di hende. Y nos ta leu di ta eynan. Te ainda no ta mira e persona delega como e persona ‘normal’ mientras e persona obeso ta esun cu ‘ta haci bon uso di cushina’. Nos no ta nos so den e situacion aki; gran parti di mundo ta den e problema aki. Y e no ta afecta principalmente hende cu tin recurso suficiente, esnan cu por afford bon nutricion y tin acceso na informacion. E ta afecta mayoritariamente e sectornan di poblacion cu recurso financiero y informativo limita. Pues no ta cuestion di djis bisa hende come mas berdura y fruta fresco y menos hariña, vet y sucu.

Esey ta haci cu nos no ta sali di e problema aki cu algun campaña di informacion so. E creacion di un centro dedica na accion den e asunto aki ta un promer paso positivo, pero nos mester hopi mas. Importante ta cu nos no ta papia solamente di bida saludable, sino cu nos ta tuma e medidanan necesario pa realiza cambio. Un ehemplo di esaki ta cu na varios ocasion tabatin iniciativa di informacion na scolnan, unda ta propaganda bon nutricion, pero e scol mes no ta cambia su practica di gana extra entrada cu benta di bebida yen di sucu y pastechi yena cu vet animal. Predica sin cambia practica no ta hiba nos ningun caminda. Ley riba importacion di producto cu sucu y di manteca di porco tambe por contribui na un dieta mas saludable, aunke lo tin oposicion di banda comercial. Mester pone prioridad; sino nos ta gastando e placa na e otro banda, na AZV.