Sin duda algun salud publico ta un di e temanan importante den cualkier campaña electoral, y no na Aruba so. Esnan cu a sigui e debatenan na Merca recientemente, por a nota con importante ta cu un pais ta reconoce esaki pa su ciudadanonan, cu segun nos opinion ta miho garantisa den un sistema di seguro integral. Bastante diferente compara cu Merca, unda e desaparicion di ‘Obamacare’ por conduci na un situacion unda hasta 24 miyon hende por perde nan seguro medico. Esnan cu por keda mas afecta ainda ta persona cu tin un cierto enfermedad caba y por haya nan confronta cu seguro cu un prima hopi mas halto, te tal grado cu nan practicamente tambe ta keda sin seguro, ya cu e compania di seguro ta permiti exigi mas prima.

Tur e horornan ey ta loke nos ta lesa den corant of online, pero laga nos aprecia cu cerca nos e no ta asina. Esey ta significa cu tur cos ta OK? Sigur cu no. Pero mester bisa si cu ta cosnan cu nos por identifica y traha riba nan. Basta nos tene cuenta si cu no tin nada pornada. Tur actividad ta trece su gastonan y finalmente ta nos mes ta paga nan.  Ban papia cifra anto… Por ehemplo e disponibilidad di dokter di cas. Tin bastante keho riba esaki, unda pashentnan mester warda demasiado pa haya cita cu nan dokter di cas. Por mehora esaki y cuanto e ta costa? Na aña 2016 nos a uza Afl. 22,1 miyon na costo di dokter di cas, loke ta igual na 2015. Mientras di un banda nos por ta contento cu e gastonan no a aumenta, nos poblacion si ta sigui crece y actualmente lo ta yegando 108.000 habitante caba, registra na AZV. Lo ta logico si nos mira e gastonan subi, hasta si e servicio no mehora. Si nos ta desea di inverti den mas medico di cas, esey por pero nos lo mira e gastonan subi cu un cierto porcentahe den e añanan nos dilanti.

Ora nos tira un bista riba gasto relaciona cu cuido specialisa, nos por observa cu e gastonan  a keda bao di locual tabata presupuesta. Motibo pa alegria? No, pasobra ta resulta cu cierto inversion den ampliacion di e cantidad di specialista disponibel, no a tuma luga (ainda). Ta trata, segun relato anual di AZV, di dermatologia, psikiatria, ortopedia, specialismo pulmonar y urologia.  Tambe tabatin un retraso den e ampliacion di e cuido cardiologico na Aruba. Tur esey ta faborabel pa e cuenta anual di nos cuido medico, pero ta trata di cuido planifica cu no a tuma luga y por lo tanto no tabata disponibel pa publico. Ta importante comprende bon cu nos ta referi na cifra manera nan ta (di AZV) y no ta duna critica aki pakico no por a logra e inversionnan. No pasobra nos no ta custumbra critica, sigur cu si, pero nos no ta dispone di e informacion pa bay mas aleu den e contenido.

Di otro banda, nos ta mira cu e gastonan relaciona cu cuido medico specialisa den exterior a subi enormemente. Tabatin planea un gasto di Afl. 37,3 miyon y finalmente e cuenta tabata Afl. 62 miyon, un diferencia di Afl. 24,7 miyon. Pa un parti esey ta causa pa un retraso den facturacion for di exterior, cu ta keda pa paga na 2016. Pero kitando esaki, ainda ta keda un suma di Afl. 12,3 miyon cu ta causa pa mas pashent den exterior, y di casonan mas complica cu ta causa estadia mas largo pafo di Aruba.

Naturalmente ta surgi awor e debate si acaso no ta miho pa nos amplia nos capacidad di specialista na Aruba mes y disminui e cantidad di pashent cu mester bay exterior. Nos por contempla esey, de hecho ta haciendo esey caba, pero no ta asina cu necesariamente esey ta resulta menos costoso. En principio ta recomendabel pa realisa tur specialismo cu ta factibel pa un comunidad di nos tamaño. Pero, tin un posibilidad pa amplia nos servicionan medico, si nos move bay den tereno di ‘turismo medico’. Nos a nota cu satisfaccion cu recientemente gobierno a traves di dos ministro a vocifera e opcion aki, cu por cierto ta algo cu pa varios aña nos tin peticion di parti di clinicanan specialisa renombra na Colombia, cu ta interesa pa establece filial aki na Aruba, pa atende tanto pashent local como tambe parti di nan pashentnan di otro pais, cu normalmente lo bay Colombia pa tratamento. Segun e tipo di specialismo cu nan lo tin aki, nan ta referi nan clientenan anto pa nan filial na Aruba.

Ta sumamente importante explora e posibilidadnan aki, ya cu e ‘win win’ no ta den e sector medico so, sino tambe pa turismo, pasobra e pashent mas tanto no ta yega su so, y e acompañante mester un luga di keda. Tin un ‘pero’ den henter e asunto aki si: si nos ta desea cooperacion cu paisnan bisiña, unda nos ta aprecia nan nivel profesional y ta manda studiante studia aya, e registro BIG no por sigui funciona como un prohibicion pa traha pa nos mes hendenan.