bird paloma parha

Den un articulo recien riba website di revista Mericano, Forbes, a destaca e problema di sobre-turismo na Aruba, bao di e titulo: “Bishitantenan di Aruba ta stimando e isla te mat’e. Aki con e kier bira sostenible.”

Segun Forbes, por mira e problema riba Palm Beach, e area turistico den nort occidente di e isla cu ta bao construccion cu hotelnan high-rise nobo. “Tanto Iberostar como St. Regis ta programa pa habri hotelnan nobo e aña aki. Pa acomoda e demanda, Aruba a habri un autopista di cuatro baan yama Watty Vos Boulevard prome cu pandemia. E ta un caminda stret for di aeropuerto na e strip,” e articulo ta detaya.

“Tambe bo por mir’e si bo core nort na e Duna di Sasariwichi. Riba cualkier dia, centenares di vehiculo ta buzz den e camindanan di santo riba beach y lantando stof. Ambientalistanan ta bringando pa tene e simbolo nacional stima di Aruba, e Shoco chikito, y e Trens, di haya nan neishi destrui pa ATVnan.”

E articulo ta cita experto di parha, Michiel Oversteegen, bisando: “Cada aña nan ta core riba e sitionan unda tin neishi y ta mata centenares di puyito.”

Ademas, ta nota cu tambe por “hole” e problema ora di cana cerca di Eagle Beach, cu e palo iconico di Fofoti y bishitantenan buscando di sconde for di solo den e palapanan. “E planta di tratamento di awa cercano, RWZI tin problema pa atende cu e demanda, y ocasionalmente ta desborda,” segun Forbes. “Bishitantenan ta keha di e holornan desagradable flotando riba e awa. Algun hotel mester a ofrece e huespednan reembolso pa motibo di e mal holor, segun guianan local.”

E revista tambe ta nota cu oficialnan ta keda bisa cu tin un plan pa upgrade e facilidad di RWZI pero e proceso ta slow. Un vocero di Aruba Tourism Authority (A.T.A.) a bisa autor di e articulo cu gobierno ta haciendo “tur lo posible” pa limita e impacto di e operacion di e planta di awa den e areanan cercano.

E articulo ta explora kico ta haci Aruba asina atractivo. Na 2023, Aruba tabatin 1.2 miyon bishitante, un aumento di 13% riba e aña anterior, segun A.T.A. Mericanonan, en particular, ta stima di bin e isla aki den Caribe Hulandes, pasobra e ta relativamente cerca di Merca continental y ta safe compara cu otro destinacionnan cu clima cayente, segun Forbes.

“Pero residentenan ta describi e temporada turistico, cu ta bay di fin di november te februari, como yen. E isla ta invadi pa bishitante durante e lunanan tradicional di clima friu. Na januari, por ehemplo, Aruba tabatin 117.172 yegada, di cual 73,784 a bin for di Merca. Esey ta un aumento di 18% riba e aña anterior.”

Forbes ta nota cu Aruba ta confrontando problema pa cumpli expectativa di su slogan, “one happy island,” notando cu desaroyadornan ta tumando tur tereno riba beach, specialmente riba e banda nort di e isla cerca di e California Lighthouse, “y autoridadnan awo a impone un moratorium riba hotel nobo.” Ta nota otro esfuersonan manera e codigo di conducta cu a introduci pa bishitantenan, manera no core riba santo blanco, e prohibicion di plastic di un solo uso y sunscreen cu tin oxybenzone, ademas di construi turbina di biento pa genera energia limpi.

Igualmente a destaca algun negoshi den industria turistico cu ta “liderando algun di e esfuersonan di sostenibilidad cu ta varia desde conservacion agresivo te energia renobable,” notando si cu mayoria di e movidanan aki ta sucede tras di cortina, leu di bista di e bishitantenan. E esfuersonan aki ta pone Aruba como aspirando pa bira e destinacion mas sostenible den Caribe, pero Forbes ta adverti cu tin algo cu por stop e isla di yega na su meta.

E articulo ta destaca algun esfuerso di conservacion y sostenibilidad den algun hotel particular, notando e sentido di urgencia pa tuma accion. Tambe ta nota cu e hotelnan nobo ta bisa cu nan ta comprometi cu sostenibilidad door di diferente tactica y plan di accion.

Sinembargo, ta conclui: “Un cos ta sigur: esfuersonan di Aruba pa logra sostenibilidad no ta bay fracasa pa motibo di liderazgo inadecua of falta di idea. Pero loke por daña e plan ta e bishitantenan. Si e demanda pa acomodacion barata y insostenible y tour di ATV ta sigui aumenta, e por pone e meta di Aruba pa sostenibilidad fuera di alcance.”

“Sigur, ley nobo limitando desaroyo y protegiendo medio ambiente por yuda. Pero na final, no ta djis industria di biahe di Aruba cu mester kier sostenibilidad. Ta e turistanan mes,” e articulo ta conclui.

No more hotels

Pa loke ta acomodacion barata y insostenible, tin diferente opinion entre e comunidad local, cu hopi hayando cu simplemente mester stop di traha y amplia hotel.

Luna pasa, Bon Dia Aruba a papia cu activista Nigel Maduro, kende a hala hopi atencion cu su graffiti “No More Hotels”, cual a haya un acogida enorme entre comunidad. “Tin hopi daño cu ta pasando, por ehemplo cu nos tin demasiado hotel y e turistanan mes ta gritando y bisando cu nos no por mas cu hotelnan. Tambe tin e cuestion di hopi tereno unda cu ta rosa of ta bende e mondi pa hendenan di afo, cu ta rico, cu tin placa y ta laga e bestianan nativo perde nan habitat den nan ecosistema,” Maduro a bisa despues di su accion di protesta riba 18 di Maart.

Controversia pa ATV y UTV

Igualmente, incesantemente tin critica riba e manera con ta permiti turista core ATV y UTV riba areanan di naturalesa, cu consecuencia devastador pa fauna local. E luna aki, a traves di su pagina di Facebook, conocido activista Greg Peterson a publica un mensahe lamentable, indicando cu otro tipo di parha na Aruba, e Patrishi a desaparece pa motibo di e actividad turistico di UTV y ATV. “E ultimo yamada di e Patrishi. Patras di e Faro unda turismo di aventura a causa gran destruccion na un lugar di reproduccion historico di Aruba Burrowing Owl (Shoco), awor tambe nos ta realisando cu e Crested Bobwhite (Patrishi) cu un biaha tabata rondona e area aki den cantidad respetabel, awor a desaparece.”

Dia 6 di maart ultimo, Bon Dia Aruba a publica un articulo tocante e daño cu e vehiculonan aki ta causa naturalesa. Pa hopi tempo caba ciudadanonan y organisacionnan ta expresa nan disgusto pa e daño cu e ATV’s y UTV’s ta causa na naturalesa, pero asina mes companianan ta keda ofrece excursionnan nan turistanan usando e tipo di autonan aki sin tene consideracion cu e daño cu nan ta ocasiona. Den esaki, Peterson a remarca cu e stof di e “spinning” cu e turistanan ta haci no ta bay solamente riba e casnan bunita na Tierra del Sol y cercania, pero tambe e ta bay den e awanan di costa den e area ey. Varios ciudadano a comenta ariba e publicacion aki expresando tambe nan disgusto y alabes tristesa pa e situacion cu ta keda bira pio y cu naturalesa ta esun cu ta sufri como resultado di esaki.

Mientras tanto, aña pasa, Minister di Transporte, Ursell Arends a tuma e decision pa no otorga permisonan nobo den transporte publico pa UTV y ATV, y tampoco transferi permisonan existente pa UTV y ATV. Asina ta pone un paro na e aumento di UTV y ATV den e sector di transporte publico.

Sinembargo, esaki no ta stop e daño cu e vehiculonan cu ya tin den circulacion ta causando.