ORANJESTAD – Parlamentario Setty Christiaans-Yarzagaray ta haya cu un 6% di BBO ta menos compara cu loke ta cobra den otro pais cu e mesun tipo di belasting indirecto den nan sistema di balor agrega.

“E no lo bira nunca 10%, tanten cu anos ta sinta akinan,” el a bisa. E ta agrega cu ta parlamento ta esun cu tin cu pasa e ley den caso di cualkier cambio y aumento den esaki, y nan no lo pas’e tampoco. Como parlamentario, e ta sigur cu su fraccion ta sostene su persona den esaki, kiermen cu BBO no lo bira 10% of 12%.

El a splica cu tempo cu BBO a subi cu 2,5% na juni 2018, gobierno a indica na parlamento cu esaki tabata temporal. “Y nos ta mantene e palabra ‘tijdelijk’ na e porcentahe aki,” el a bisa.

Aunke e polemica cu tin den pueblo ta cu BBO lo bira 10%, basa riba e mesun rapport di IMF (Fondo Monetario Internacional). E rapport ta indica cu si Aruba den su parti di reforma fiscal dicidi cu e ta bay un sistema manera Hulanda, e ora ey e porciento aki lo por yega na 10%. Pero esaki no kiermen cu BBO lo bira 10% y -segun e parlamentario- nan a papia cu IMF riba e topico aki.

Importacion y inflacion
Contestando pregunta di Bon Dia Aruba riba impacto cu cualkier aumento di BBO tin riba inflacion, poder di compra y costo di bida, ya cu pais Aruba ta importa tur cos, esaki ta e preocupacion cu tin den comunidad.

Ya cu e paisnan grandi cu tin e mesun tipo di belasting riba consumo, nan ta paisnan productor y nan costo di bida ta mas abao cu esun di nos. E ta haya cu ta berdad cu loke Aruba ta produci den gran parti ta servicio. E ta totalmente di acuerdo cu cualkier aumento di BBO of otro sorto di belasting tin su impacto, ya cu tur producto pa consumo local ta wordo importa.

Pasobra nos ta un pais importado practicamente, nos ta “importa te hasta inflacion di e pais di unda nos ta importa,” el a bisa. Ademas di otro componente manera transporte y pago di fleta cu ta trece ahustacion riba e prijs di e producto. Ademas di e BBO cu gobierno ta bin cune, no mester lubida cu ainda tin e parti di e comerciante cu ta dicidi cuanto e kier gana.

E ta haya cu esaki ta e problema cu Aruba ta lidia cune, ya cu nos ta un pais cu ta depende totalmente di importacion. Esaki ta ocasiona cu tambe nos ta importa tur efecto riba e productonan.

Impuesto indirecto
Parlamentario Christiaans-Yarzagaray a tuma pa su mes e trabao di averigua cuanto ta cobra riba belasting indirecto den diferente pais di cu tin hende ta biba na Aruba.

E parlamentario a splica cu a base di e intercambio cu e tabatin cu hendenan di nos comunidad multicultural, el a yega na basta informacion di diferente pais, ya cu banda di alrededor di 60% di Arubiano, nos tin como 40% di nos poblacion cu a bin for di otro pais.

Den e contexto aki el a yega na sa, por ehemplo, cu na Hulanda tin un sistema di belasting BTW (VAT na Ingles; IVA na Spaño; red.)di 21%. Colombia tin un IVA di 19%, Venezuela tin IVA na 12%. Panama tin un sales tax di 7% y Corsou tin un OB cu ta varia ya cu e por ta 9% riba cierto producto y servicio. Tambe e por ta 7% pa sector hotelero y seguro y riba otro tipo di concepto e ta 6%. Republica Dominicana tin sales tax di 18% y Merca, cu ta un pais masha bishita pa nos hendenan, na Florida tin un sales tax di 6.5% y tin ora nan ta añadi cierto componente ariba, manera e caso na New York cu en total hende ta resulta pagando 8.875% den sales tax.

Mirando e cifranan aki, e miembro di fraccion di MEP ta puntra su mes, a base di combersacion cu el a yega di sostene, pakico e personanan cu ta bin di afo no ta bisa cu nan ta paga BBO, pasobra na nan pais nan ta paga mas.

E ta ilustra esaki ya cu a pesar cu e ta bisa esaki, tin ora hende no ta para keto y compara kico e 6% di BBO ta, compara cu diferente otro pais. Ademas e no ta algo exclusivo di Aruba, ya cu tur pais cu bo ta bay tin un tipo di belasting indirecto, basa riba consumo.