Diamars a cuminsa oficialmente e trabou di renobacion di e forno di calki di Rancho, despues di basta aña cu e monumento historico aki no a conoce niun sorto di trabou riba su structura mes.

Un persona cu a expresa su satisfaccion cu e inicio di e trabou pa restaura e icono di e bario di piscado aki, y embeyece e area ta Presidente di Stichting Rancho, Clifford Rosa.

Importancia nacional.
E restauracion di e monumento aki tin un balor y importancia no solo pa e bario di Rancho sino nacional. E forno di calki cu a wordo lanta den Rancho mas cu 127 aña pasa ta e unico forno den su genero arkitectonico cu a sobrevivi no solamente na Aruba sino den Caribe.

E ta un monumento historico y un herencia material cu ainda ta testigo di un fase di desaroyo economico. Rosa a bisa cu ta existi otro forno den Caribe, pero e estilo di esun di Aruba ta unico. E ta considera como un ocasion special pa gradici tur persona profesional y experiencia cu a percura durante mas cu un siglo, cu ainda nos tin e forno aki na pia for di aña 1892. Esaki ta e ultimo forno cu a sigui funciona te e yega di cement na Aruba. Cu entrada di e material aki pa construccion riba nos isla, e uzo di calki no a bira comercial mas.

Momento historico.
Rosa a cualifica como ‘un momento historico’ y hopi special di por a scucha e zonido produci pa e trabou di restauracion di e forno di calki di Rancho. El a considera esaki un inicio di un proceso cu nan a warda pa basta aña y cu nan ta spera cu e lo por culmina exitosamente. “Pa nos e ta historicamente un logro hopi grandi,” el a bisa.

E ta corda cu den e periodo aki pero 10 aña pasa, nan a bin cu e exposicion di Rancho den instalacion di e Museo Arkeologico, unda un potret antiguo di e forno a resalta. Pero un decada pasa tambe, e forno a bira un inspiracion pa Arnaldo Maduro por a diseña e logo pa fundacion Rancho.

Pa nan mes e monumento aki ta un icono importante sembra den pleno curason di Rancho. P’esey practicamente e fundacion a adopta e forno aki. Durante añanan nan a percura di bin cu accion di limpiesa regularmente… pero awe e por wak e trabou cu a cuminsa pa un restauracion di e joya arkitectonico aki. Un restauracion cu ta un garantia pa conserva e monumento aki, ya cu den e ultimo añanan el a deteriora hopi.

Na añanan 80 e forno di calki a conoce un trabou di conservacion uzando cement riba structura di e forno. E ta haya cu den principio e no tabata bon, ya cu e cement no tabata ideal pa haci uzo di dje den un forno cu a wordo construi cu piedra di calki. P’esey e ta haya cu awor nan por a siña riba ki tipo di material mester uza pa conserva y mantene un structura asina.

El a mira como un balor agrega e echo cu den cuadro di restauracion di e forno di calki tin traspaso di conocemento tocante e trahamento cu calki. Rosa a gradici e compania cu a bin for di Trinidad & Tobago cu nan expertonan riba trahamento cu calki. E ta mira cu un grupo grandi di hende a participa den e tayer organisa pa Stichting Monumenten Funds Aruba (SMFA). Nan tabatin hopi interes y nan a atende e parti di teoria y despues nan a bay riba e parti practico trahando ariba e forno mes.

Awor nan ta bay uza como material e calki mes. Aunke e material aki no ta full original, mirando cu e tempo aya e calki tabata wordo kima na Aruba mes. Pero e biaha aki e calki a bin di afo. E ta un calki special cu tin tur su specificacion, y esey ta loke e participantenan ta bay siña for di un tayer riba uzo y trahamento cu calki. E ta spera cu loke ta wordo haci aworaki uzando calki como material, 25 aña despues lo por reconoce cu esaki tabata e decision mas sabi y cu a funciona bon.

Gradicimento.
Rosa den nomber di Fundacion Rancho a expresa palabra di gradicimento na Stichting Monumenten Funds Aruba (SMFA), considerando cu semper nan a pensa cu mester haci algo hunto pa salvaguardia e forno.

Pues e ta haya cu e trabou aki ta un muestra di un logro cu pa basta aña nan ta bin luchando pa yega e momento crucial aki, unda nan por mira mannan poni riba dje. Tambe palabra di danki a bay pa Oficina di Monumento cu a duna e permisonan necesario considerando cu e forno ta un monumento protegi, locual mester tin tur e rekisitonan na ordo.